Astelehen honetan Hego Euskal Herrian bizi izan den itzalaldi handiak «zero elektrikoa» deritzon fenomenoa eragin du. Oraindik ez da argitu zehazki zerk eragin duen, baina gertatutakoaren azalpen teknikoa eskaintzen hasi dira.
«Zero elektrikoa»: sistema oso baten kolapsoa
«Zero elektrikoa» izendapena sare elektriko batek guztiz edo ia guztiz energia-hornikuntza galtzen duenean erabiltzen da. Hau gertatzen denean, maiztasuna erortzen da, zentralak deskonektatzen dira eta sistema elektriko osoa geldiarazten da.
Eduardo Prieto, Red Electrica Españolan zerbitzuen zuzendariak azaldu duenez, «astelehenean sistema guztiz egonkorra zen 12:30ean», baina ondoren, «energia-sorkuntza galerarekin bateragarria den gertaera bat» jazo zen hego-mendebaldean. Segundo eta erdi geroago, bigarren gertaera batek sistema desorekatu eta hondoratu zuen.
Balizko arrazoiak eta desorekaren arriskuak
Zero elektrikoa eragiten duten arrazoiak askotarikoak izan daitezke: zentral klabe baten hutsegitea, tentsio altuko linea nagusien mozketa, eskari gehiegizkoak frekuentzia eraistea, eskualdeen arteko deskoordinazioa edota, zenbait hedabideren arabera, zibereraso posible bat.
Sistema elektrikoaren banaketan, «zero» deritzon eroaleak tentsioaren erreferentzia-puntua eskaintzen du eta lurrarekin konektatuta egonda, sarearen egonkortasuna bermatzen du. Desoreka gertatzen denean, sare osoa larrialdi-egoeran sartzen da eta automatikoki deskonektatu daiteke.
Sistemaren berrabiatzea: “black start” prozesua
Gertatutakoaren ondoren, sistema ez da hutsetik berrabiarazten modu automatikoan; pixkanaka egiten da, energia-hornidura modu seguruan berrezarriz. Prozesu hau «black start» izenarekin ezagutzen da.
Estatuko black start planak zentral hidroelektriko estrategikoak erabiltzea aurreikusten du, lurraldeak pixkanaka berreskuratzeko, eta protokolo zorrotzak ditu sinkronizazioan. Horrez gain, sektore kritikoak lehentasunez berraktibatzen dira.
Urtegien egoera ona, funtsezkoa berraktibazioan
Egoera larriaz gain, albiste ona da urtegi nagusietako ur maila oso altua dela. Nafarroan, adibidez, %92,6ko betetze maila dute, Estatuko altuena. Gipuzkoan ere %90etik gora daude, eta Araban %70etik gora.
Euri ugari ekarri duen azken hilabeteetako ekaitz-trenak lagundu du egoera honetan, eta horrek hidroelektrikoek «txinparta» moduan jarduteko aukera eman du, sistema berrabiatzeko minutu gutxitan.
Argiaren itzulera, pixkanaka
Horren ondorioz, zentral hidroelektrikoek sistema berriz elikatzen hasi dira eta, apurka-apurka, argia itzultzen ari da etxeetara. Horrela, black start estrategiari eta urtegien egoera onean egoteari esker, Hego Euskal Herriak normaltasunerantz egiten du aurrera.
