Adituen esanetan, gazte eta nerabeak dira teknologia honek gehien arriskuan jartzen dituenak, pantailaren aurrean ahalik eta denbora gehien egotera bultzatzeko diseinatuta baitago. Plataformek erabiltzaileen gustuak ia denbora errealean aztertzen dituzte, eta, ondorioz, haien arretari eusteko edukia etengabe moldatzen dute.
Horrek, zuzenean osasunean eragina izateaz gain, beste ohitura garrantzitsu batzuk baztertzea ere eragiten du: atsedena, ikasketak, harreman sozialak edota aire libreko jarduerak alde batera uzten dira sarritan.
‘Scroll’ infinitua eta alarma faltsuak: engainatzeko teknikak
Plataforma digital askok teknikak erabiltzen dituzte erabiltzaileak bere borondatearen kontra atxikitzeko: ‘scroll’ infinitua, bideoen erreprodukzio automatikoa edo etengabeko jakinarazpenak, besteak beste. Horrela, erabiltzaileek denboraren iragana konturatu gabe bizitzen dute, eta zerbait galduko dutenaren beldurra sorrarazten zaie.
Sergio Rodriguez, Europako Ikerketa Exekutibo Agentziako (REA) aholkulariak, ohartarazi du pantailak plaza publikoaren funtzioa betetzen ari direla gazteentzat, eta horrek kalte nabarmena dakarrela: «Gazteek uste dute mundua esku artean dutela, baina errealitatea kontrakoa da: kontrolatuak dira».
Osasun mentalean eragin zuzena
Azken hilabeteotan egindako ikerketek azpimarratu dute AAk eduki pertsonalizatu eta amaigabeak sortzeko duen gaitasuna arrisku handia dela, batez ere osasun mentalerako, eta gazteen artean nabarmena dela. Espainiako Datuen Babeserako Agentziak (AEPD) egindako azterketaren arabera, eredu adiktiboen bidez lortutako jokabide-aldaketek mendekotasunaren zantzuak dituzte, hala nola mugikorra minutu gutxira behin automatikoki desblokeatzea.
Agentziak azpimarratu duenez, erabiltzaile horiek denbora luzez eredu horien eraginpean egoteak ondorio larriak izan ditzake: loaren nahasmenduak, estresa eta antsietatea.
Zer egin pantailaren menpekotasuna saihesteko?
AEPDk ‘desintoxikazio digitala’ sustatzeko hainbat gomendio plazaratu ditu: jakinarazpenak desgaitzea, erreprodukzio automatikoa kentzea, aplikazioen erabilera-denboraren muga ezartzea eta konfigurazioa berrikustea. Norberaren kontzientzia eta autodiziplina dira gakoak.
Rodriguezen iritziz, familiek eta eskolak funtsezko rola dute: «Haurrak eta gazteak AAren erabilera egokian hezi behar dira, erabilera progresibo, kritiko eta sortzaile bat sustatuz». Hala ere, kritikatu du Europar Batasunak araudia lehenetsi duen arren, eskola bidezko heziketan ia ez dela baliabiderik jarri.
Horregatik, ohartarazi du: «Erabiltzaileek ez dakite nola identifikatu instrumentaltzat hartzen dituzten egoerak, ezta nola berreskuratu beren autonomia ere. Heziketa kritiko eta sortzaile bat funtsezkoa da garapen pertsonal eta profesional osasuntsurako».
