Lakua, Osakidetza eta Euskal Herriko Farmazialarien Kontseiluak elkarlanean antolatutako jardunaldi batean plazaratu dira azken urteetako datuak: 2015etik 2019ra bitartean 12.368 proba azkar egin ziren farmazietan VIH infekzioa detektatzeko, baina 2019tik 2024ra bitartean kopuru hori 5.092ra jaitsi da. Pandemiaren eraginez 2020an izan zen beherakada nabarmena, eta ordutik ez da aurreko mailara itzuli.
Diagnosi goiztiarraren funtsezko eginkizuna
Osasun arduradunek nabarmendu dutenez, «diagnosi goiztiarra ezinbestekoa da infekzioaren aurkako borrokan, gaitza garaiz atzemateak tratamendua eraginkorragoa bihurtzen duelako eta bizi-kalitatea hobetzen duelako». Horregatik, informazio materialak eguneratu dituzte eta prebentzio kanpaina berri bat jarri dute martxan, farmazietan kartel eta esku-orriak zabalduz.
60 farmazia autorizatu Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan
Gaur egun, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan guztira 60 farmazia daude baimenduta 20 minutuan emaitza ematen duten VIH detekziorako proba azkarrak egiteko. 2024an guztira 1.009 proba egin dira: %16,7 Araban, %50,1 Bizkaian eta %31,2 Gipuzkoan.
Proba hauen erabiltzaileen %80 gizonak dira, batez beste 41 urtekoak. Horien artean, %41,9 gizon-harreman homosexualak dituztenak dira. Eginiko test guztietatik %0,8k eman dute positibo.
Beste aukera batzuk ere badaude
Farmazietako probaz gain, Bizkaisida, Sidalava eta Gehitu GKEek ere egiten dituzte test hauek. Era berean, Osakidetzako osasun zentroetara jo daiteke analitika osoago bat eskatzeko.
Prebentzioa: gako nagusia
Kanpainaren sustatzaileek gogorarazi dute prebentzioa dela arma nagusia eta, horregatik, babes-bitartekoen erabilera gomendatu dute, bereziki harreman sexualetan. Horrez gain, azken urteetan profilaxi post-exposizioa eta pre-exposizioa (PrEP) ere erantsi dira estrategien artean. Azken hori, arrisku handian dauden pertsonei ematen zaien botika antirretrobirala da, infekzioa saihesteko.
Tratamenduak: oraindik ez da sendabiderik
Oraingoz, ez da lortu birusa guztiz desagerraraziko duen sendabiderik. Gaur egun erabiltzen diren botika antirretrobiralek birusaren ugalketa geldiarazten dute eta haren garapena moteldu. Diagnostikoa egiten den momentutik hastea gomendatzen da tratamendua, eta bizitza osorako hartu behar izaten da.
Tratamendu egokiari esker, «pertsonak karga birala detektaezin mailara jaitsi eta beste inori transmititu gabe bizi daitezke», nabarmendu dute arduradunek.
