Argentinan sortutako cyberciruja mugimenduak besteek baztertzen duten teknologia berrerabili eta berrasmatzen du, solidaritatea, jolas-gogoak eta ikuspegi kritiko tekno-politikoa uztartuz. Esteban Palladino sortzaileetako batek, Uctumi ezizenaz ezagunak, azaldu duenez: «Teknologiarekin esperimentatzen dugu, birziklatu edo berrerabiltzeko, beste batzuek botako lituzketen elementuei bizitza berria emanez». Horrela jaio dira, besteak beste, kreditu-txartelen terminalekin egindako bideo-kontsolak edo telefono finko batez kontrolatzen diren gailuak.
Zabor elektronikoari aurre eginez
“Ciruja” hitzak Argentinan zaborretan erabilgarri diren gauzak bilatzen dituztenak izendatzen ditu, eta hortik hartu dute izena mugimendu honetako kideek. 2021ean argitaratutako manifestuan adierazi zuten: «Zaborretan botatako gailu baten inmoralitatearen aurrean, cybercirujak merkatuaren autoritatearen kontra altxatzen da».
Datuen arabera, Argentinak urtean 520.000 tona hondakin elektroniko sortzen ditu, eta Ameriketan bosgarren herrialdea da horretan, Estatu Batuen, Brasilen, Mexikoren eta Kanadaren atzetik.
Jatorria eta garapena
Mugimendua 2019an hasi zen, hardwareko sukalde herrikoiak antolatzen zituztenean, piezak trukatzeko. Pandemian, ordea, jauzi handia egin zuen, jende askok ikasi edo lan egiteko gailuak behar izan baitzituen. «Herritarren dohaintzan jasotako ordenagailuak berritu eta software librearekin hornitzen ditugu, gero norbanakoei edo erakundeei emateko», azaldu du Uctumik.
Ordutik, mugimenduak “zelulak” sortu ditu probintzietan, Che Guevara cyborg baten irudiarekin manifestuak zabaltzen ditu eta Karl Marxen eredutik hartutako egitura diskurtsiboarekin aurkezten da.
Zaharkitzearen aurkako borroka
Azken topaketa nagusian, Buenos Airesen, hainbat tailer egin zituzten gailu zaharrak biziberritzeko. Bertan izan zen Juan Carrique ingeniari elektronikoa, Santa Fe probintziatik 470 kilometrora bidaiatu zuena, “robotiklajea” aurkezteko. Bere hitzetan: «Hondakin elektronikoekin, haurrek tenperatura-sentsoreak edo motor-kontrolak eraikitzen dituzte. Ez da gauza bera prest dagoen zerbait erostea eta beraiek sortzea, are gehiago zaborretik abiatuta».
Carriquek bere esperientzia pertsonala ere ekarri zuen: diabetikoa da, eta software libreko aplikazio baten bidez fabrikatzaileak ezarritako bizitza baliagarriari luzapena ematen dio bere gluzemia-sentsoreari. «Gailu batek balio duen ala ez nik neuk erabakitzeko eskubidea aldarrikatzen dut, ez fabrikatzaileak agintzea», nabarmendu zuen.
“Zaharra funtzionatzen du”
Bisitarien arreta bereganatu zuen gailuetako bat “Ventilastation” izeneko kontsola izan zen, industria-ventiladore zahar batekin sortua. Pantailan ageri zen mezua bera mugimenduaren lelo bihurtu da: «Zaharra funtzionatzen du».
Cristian Rojok, Kordobako kideetako batek, denboraren kudeaketari buruz hausnartu zuen: «Gure borroketako bat aisialdiaren ingurukoa da. Gaur egun, denbora librea sare sozialen kontsumo korporatiboak baldintzatzen du ia erabat». Rojok gogor kritikatu zituen mugikorrentzako aplikazio korporatiboak ere: «Ekosistema horrek sare soziala apurtzen ari da eta gazteen osasun mentala suntsitzen».
Teknologia, gatazka-gune gisa
Cyberciruja kolektiboak ez du telefonoak edo ordenagailuak baztertzeko helbururik, baizik eta horiek erabiltzeko beste modu batzuk sortzea. «Ez da mugikorra edo ordenagailua errotik kentzea; gure esku dago nola eta zertarako erabili erabakitzea», azpimarratu zuten.
Bileran, AI motorrak ordenagailu zaharretan exekutatzeko moduak ere erakutsi ziren. Carriqueren arabera, «mugimenduak teknologia gatazka-gune gisa ulertzen du; ez da soilik jasotzen duguna heredatzea, baizik eta guk geuk eraikitzea eta berrasmatzea».
