1846ko irailaren 23an aurkitu zuten Neptuno, Eguzkitik urrunen dagoen planeta, eta aurten 179 urte bete dira aurkikuntza historiko hartatik. Urano planetaren orbita ulertzeko saiakerak abiatu zuen prozesua, baina nazioarteko tentsioak, kalkulu astronomiko zehatzek eta ikerketa paraleloek baldintzatu zuten azken emaitza.
Hasiera: Urano ez zen dabil bide onetik
Guztia 1821ean hasi zen, frantziar astronomo Alexis Bouvardek Uranoren orbita zehazten saiatu zenean. Haren behaketek, ordea, gorabehera handiak erakutsi zituzten: Urano ez zen espero bezala mugitzen. Horrek beste gorputz baten eragina egon zitekeela iradoki zuen.
Lehiaketa zientifikoa: Adams eta Le Verrier, nor baino nor
Urte batzuk geroago, John Couch Adams astronomo britainiarrak gorabehera horien jatorria aztertu eta zortzigarren planeta baten orbita kalkulatu zuen. Bere emaitzak George Airy errege-astronomoari helarazi zizkion, baina informazio osagarria eskatu ziotenean, Adamsen erantzuna sekula ez zen heldu.
Bien bitartean, Urbain Le Verrier frantziarrak berak ere kalkuluak egin eta argitaratu zituen. Horren aurrean, britainiarren artean presioa handitzen joan zen: John Herschelek konbentzitu zuen James Challis astronomoa bilaketa martxan jartzera, nahiz eta hark errezeloz ekin.
Aurkikuntza: Le Verrier-ek asmatu zuen kokalekua
Azkenean, Le Verrier-ek bere kalkuluak Johann Gottfried Galle alemaniar astronomoari bidali zizkion. Eta berehala: 1846ko irailaren 23ko gauean, Gallek planetaren behaketa egin zuen Le Verrier-ek aurreikusi zuen tokian bertan. Haren aurkikuntza zehatza izan zen, eta Challisek, ondoren, konturatu zen aurretik behatu zuela planeta bi aldiz, baina oharkabean pasatu zitzaiola.
Nazioarteko liskarra: nortzuk lehenetsi?
Aurkikuntzak nazioarteko eztabaida piztu zuen: Frantziak eta Erresuma Batuak euren astronomoak lehenetsi nahi zituzten, aurkikuntzaren meritua norena zen argitu gabe. Azkenean, nazioarteko adostasunak bi astronomoen —Le Verrier eta Adams— lana aitortu zuen, elkarrekin iritsi baitziren ondorio berera, elkarrengandik independente.
Are gehiago, urteak pasata, frogatu zen Galileok 1612an jada ikusi zuela Neptuno, baina izar bat zela uste izan zuen eta ez zuen planetatzat hartu.
Neptuno: izarretatik haratago
Neptuno da Eguzkitik zortzigarren eta urrutien dagoen planeta, eta Sistema Solarreko hirugarren masarik handiena du, diametroari dagokionez laugarrena. Bere aurkikuntza matematikaren, behaketaren eta zientzialarien arteko lankidetzaren adibide paregabea da —nahiz eta hasiera batean lehia izan nagusi.
