Europako Ingurumen Agentziak (AEMA) astelehen honetan argitaratu duen bost urteko azterketak ohartarazpen argia egin du: ingurumenaren egoera okerrera doa nabarmen, eta horrek arrisku larriak dakartza lehiakortasunerako, segurtasunerako eta bizitza-kalitatearentzat.
AEMAk 38 herrialdetako datuak aztertu ditu, eta ondorioa garbia da: biodibertsitatearen hondamendia gero eta handiagoa da, batez ere ekoizpen eta kontsumo eredu jasangaitzen ondorioz. Agentziaren arabera, joera hori mantentzen bada, ezinezkoa izango da 2030erako ezarritako helburuak betetzea.
Europako baliabide naturalen menpekotasun handia
Txostenak adierazten duenez, euroguneko ondasun eta zerbitzuen ekoizpenaren hiru laurdenak ingurumen-zerbitzuen menpe daude, eta banku-maileguen %75 natur baliabideen araberako enpresentzat dira. Bestalde, babestutako habitatetatik %80 egoera txarrean daude, eta lurren %60 eta %70 arte degradatuta daude.
Uraren egoerak ere ez du baikortasunerako aukerarik ematen: Europako lurraldearen heren bat eta populazioaren zati handi bat ur faltaren eraginpean daude, nekazaritza izanik presio nagusietako bat.
Europa, planetako kontinente berotuenetakoa
Klima-aldaketari dagokionez, Europa da munduko kontinenterik azkarren berotzen ari dena, munduko batez bestekoa baino bikoitza. Euri-jasa bortitzen maiztasuna ere handitu egin da, eta 2022an 70.000 heriotza baino gehiago eragin zituzten muturreko tenperaturek.
Hego Europan egoera bereziki kezkagarria da: sute kontrolagaitzak, lehorteak eta ur eskasia nagusitzen ari dira, eta horrek zuzenean eragiten du elikagaien ekoizpenean, energian eta edateko uraren hornikuntzan.
Kalte ekonomikoak ere ez dira makalak: 1980tik 2023ra bitartean, klima-aldaketarekin lotutako gertakariek 738.000 milioi euroko galerak eragin dituzte eurogunean, horietatik %22 azken hiru urteetan.
Aldaketa positiboak eta aurrerapenak
Dena ez da beltz. AEMAk klima-aldaketaren aurkako borrokan egindako aurrerapenak ere nabarmendu ditu. 1990etik, berotegi-efektuko gasen emisioak %37 jaitsi dira, energia berriztagarrien erabilera bikoiztu den bitartean.
2023an, energia berriztagarriak kontsumo energetikoaren %24 osatu zuten EBn, nahiz eta erregai fosilek oraindik %70 gainditzen duten. Industria-sektorean emisioak %35 jaitsi dira 2005etik, baina poluzioaren kostuak oraindik handiak dira, eta deskarbonizazio sakonagoa lortzeko elektrifikazio handia eta material berriztagarrien erabilera bultzatu behar dira.
Garraioaren eta elikadura-sistemaren emisioak, ordea, oso gutxi jaitsi dira: %6 soilik garraioan eta %7 nekazaritzan, 2005-2023 bitartean.
Premiazko neurriak eta etorkizuneko bideak
AEMAk aldaketa sistemiko premiazkoa eskatzen du: ekoizpen eta kontsumo ereduak berrantolatu, ekonomia deskarbonizatu, kutsadura gutxitu eta baliabide naturalen kudeaketa arduratsua bultzatu. Neurri horiek guztiak bat datoz Europako Itun Berdearen norabidearekin.
Gomendioen artean daude, besteak beste: habitatak lehengoratzea naturan oinarritutako irtenbideekin, garraioa eta nekazaritza deskarbonizatzea, trantsizio berdean eta digitalean inbertitzea, eta ekonomia zirkularraren indartzea.
Teresa Ribera Europako Batzordeko presidenteorde exekutiboak honakoa adierazi du:
«Txosten hau gogorarazpen mingarri bat da: Europak bere handinahi klimatiko eta ingurumenekoak mantendu eta are azkartu behar ditu».
