Osakidetzak eta Osasun Sailak Euskadiko Minbiziaren Plana 2025-2030 aurkeztu dute, Bilbon egindako ekitaldian. Egitasmoak 142 ekintza jasotzen ditu eta 200 profesional eta pazienteren ekarpenekin osatu da. Planaren ardatzetako bat da susmo onkologiko baten eta tratamenduaren hasieraren arteko denbora ahalik eta gehien laburtzea, gaur egun 30 egun ingurukoa baita.
Alberto Martinez Osasun sailburuak azaldu duenez, «helburua argia da: pazienteen eta senideen biziraupena eta bizi-kalitatea hobetzea, prebentzioa indartzea eta ikerketan sakontzea».
Planak zazpi jarduera-eremu zehaztu ditu: pertsonak, arreta-eredua, osasunaren sustapena eta prebentzioa, detekzio goiztiarra, arreta integrala, ikerketa eta berrikuntza, eta erregistro-sistemak. Nobedade nagusietako bat izango da zerbixeko minbiziaren baheketetan auto-testak ezartzea, emakumeek etxean bertan egin ahal izango duten froga moduan. Gainera, bularreko minbiziaren baheketak 48 urtera zabaltzea ere aurreikusi da, eta epe ertainera biriketako eta prostatako minbizien kasuak aztertzea.
«Emaitzetara bideratutako plan bat da, lehen aldiz pazienteen bizi-kalitateari buruzko 81 adierazle barne hartzen dituena», adierazi du Martinez sailburuak.
Datu kezkagarriak eta hobekuntza
Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako datuen arabera, minbizia da gizonetan lehen heriotza-kausa (%33,8) eta emakumeetan bigarrena (%22,3). Urtero 14.000 kasu berri baino gehiago diagnostikatzen dira, nahiz eta baheketen ondorioz joera jaisten ari den 2012tik. Biziraupen-tasa, hala ere, gero eta handiagoa da zenbait tumoretan: bularreko minbizian %88ra iritsi da eta prostatakoan %90era. Alabaina, biriketako eta pankreako minbiziak oraindik ere hilkortasun handia eragiten du.
Nafarroako esperientzia
Nafarroan, bularreko minbiziaren detekzio goiztiarreko programak 35 urteko ibilbidea du jada, eta denboraldi honetan pandemia eragindako atzerapena berreskuratzeko lanetan ari dira. 1990ean abian jarri zenetik, 1,2 milioi mamografia baino gehiago egin dira eta 5.575 kasu atzeman dira. Azken kanpainan, 125.000 emakumeri gonbita luzatu zaie, eta horietatik %97k negatibo eman dute. Diagnostikatutako tumore gehienak 60 eta 64 urte bitarteko emakumeetan agertu dira.
Osasun arduradunek gogorarazi dute emaitza horiek erakusten dutela «programa hauen fideltasunak funtsezko papera» duela, izan ere, kasuen %87 jarraipenaren bidez atzeman baita.
Prebentzioa eta bizitza osasuntsua
Planak ez du soilik diagnostiko goiztiarra eta tratamendua azpimarratzen. Herritarren ahalduntzea eta bizi-ohitura osasuntsuak bultzatzea ere funtsezkotzat jotzen da: ingurune osasungarriagoak eraikitzea eta arrisku-faktoreekiko esposizioa murriztea dira planteatutako helburuetako batzuk.
Martinezen hitzetan, «aurrean dugun hamarkada erabakigarria izango da, eta gure erronka da prebentzioa eta arreta integrala uztartzea, pazienteen bizitza hobetzeko».
