Ehunka urte igaro dira maien zibilizazioa desagertu zenetik, baina haren aztarnak oraindik ere oihan trinkoen azpian dir-dir egiten dute. Azken urteotan, teknologia aurreratuak —eta bereziki LiDAR sistemak— antzinako herrien inguruko ikuspegia errotik aldatzen ari dira. Orain, Francisco Estrada-Belli arkeologoak gidatutako nazioarteko ikerlarien taldeak Yucatan penintsulako 95.000 kilometro koadro aztertu ditu laser bidezko mapaketa-sistema honen laguntzaz, eta ondorioa harrigarria izan da: maien zibilizazioa askoz handiagoa zen uste zena baino.
Ikerlanak, Journal of Archaeological Science Reports aldizkarian argitaratua, dio maien populazioak gutxienez 16 milioi biztanle izan zituela bere unerik gorenean —%45 gehiago aurreko kalkuluek adierazten zutena baino—. Aurkikuntza horrek, ikerlarien esanetan, “Maien Aro Klasikoaren irudia erabat birdefinitzen du”.
Oihanaren azpian ezkutatutako mundu bat
LiDAR teknologiak arkeologiari eman dion abantaila nagusia da landaredi trinkoaren azpian dauden egiturak detektatzeko gaitasuna. Yucatango oihanetan, non Tikal, Palenque edo Chichen Itza bezalako hiri handiak ondo dokumentatuta dauden, orain arte sekula aztertu ez diren kokaleku txikiagoak aurkitu dituzte. Estrada-Bellik azaldu duenez, aurkikuntzek erakusten dute nekazaritza gune ugari bazeudela, eta horiek ez zeudela isolatuta, baizik eta eliteen hiri-guneetatik bost kilometro eskasera.
Horrek esan nahi du landa-eremuetako biztanleek hiri nagusietako ekonomia, politika eta erlijio egituretan parte hartzeko aukera zutela. Horrela, ikerketak erakusten du maien gizartea ez zela komunitate sakabanatuen mosaiko soil bat, baizik eta harreman estuek lotutako egitura konplexu bat.
“Uste genuena baino askoz gizarte aurreratuagoa zen”
Estrada-Bellik ikerketaren ondorio nagusia argi azaldu du: «Froga sendoak ditugu esateko maien gizartea oso egituratua zegoela, bai hirietan bai landa eremuetan, eta orain arte pentsatzen genuena baino askoz aurreratuagoa zela baliabideen kudeaketan eta antolaketa sozialean», nabarmendu du.
Horrenbestez, historian luzaroan irudikatu izan den estatu-hiri independenteen sare xumea ez dator bat orain aurkitutako errealitatearekin: zibilizazio zentralizatuago eta koordinatuago baten aztarnak dira agerian geratu direnak.
Klima-aldaketak markatutako gainbehera
Ikerketak, gainera, Maien Aro Klasikoaren amaiera ulertzeko ere gakoak eman ditu. X. mendearen hasieran, zibilizazioaren beherakada hasi zen, eta ikertzaileek klima-aldaketaren eragina jarri dute lehen planoan. Lehorte luzek eta baliabideen agortzeak oreka hautsi zuten, baina orain badakigu gainbehera hori inoiz baino populazio handiago eta antolatuago baten ondoren gertatu zela.
Iraganari begira, etorkizunera zabalik
LiDAR teknologiak iraganeko zibilizazioei buruzko ikuspegia irauli du, eta ikerlarien ustez, beste kultura askoren ikerketetan ere iraultza ekarriko du etorkizunean. Estrada-Bellik azpimarratu du “historia ez dela inoiz amaitzen: iraganaren azpian beti dago gehiago aurkitzeko”.
Hala, maien zibilizazioaren azpian ezkutatuta zegoen oihana, gaur egun, historiaren beste irakurketa bat idazten ari da: gizarte handi, konplexu eta konektatu baten istorioa, mendez mende lurpean gordeta egon dena.
