Eraikuntzako materialen ekoizpenean aritzen den Heidelberg Materials konpainia berriro egon da polemika-gunean. Nazio Batuen Erakundeak (NBE) bere azken zerrenda beltzean sartu du, Zisjordania okupatuan izaniko jarduera ekonomikoengatik. Erakundeak argudiatu duenez, enpresak baliabide naturalak ustiatu zituen “enpresa-helburuetarako” eta horrek **nazioarteko zuzenbidea urratzen du”.
Euskal Herrian presentzia zabala duen multinazionala da Heidelberg Materials; Añorga, Arrigorriaga, Erandio, Gernika, Langraiz Oka, Mañaria eta Zaramillon ditu bere instalazio nagusiak. Arrigorriagako plantan, gainera, langile bat hil zen asteazkenean, lanean ari zen bitartean tornu batean harrapatuta —istripuak enpresaren egoerari bestelako argia eman dio azken egunetan—.
Nahal Raba harrobia, auziaren erdigunean
NBEren irailaren 26ko txostenak Heidelberg Materials eta bere filial Hanson Israel seinalatu ditu zuzenean. Filial horrek kudeatzen du Nahal Raba harrobia, Zisjordania okupatuko gune batean kokatua. Han, NBEren arabera, enpresak ura eta lurzorua bere interes komertzialetarako baliatu zituen, eta hori izan da zerrenda beltzean sartzeko arrazoia.
Ez da lehen aldia multinazionalak akusazio horiei aurre egin behar diena. 2020an, Somo eta Al-Hag gobernuz kanpoko erakundeek aurkeztu zuten txosten batean jada salatu zuten Nahal Rabako jarduera “legez kanpokoa” zela eta kolonia israeldarrak hornitzeko materialak erabiltzen zituela.
Enpresaren bertsioa: “Harrobia itxita dago”
Heidelberg Materialsek, ordea, guztiz baztertu ditu NBEren salaketak. Enpresaren esanetan, «ez dago inolako arrazoirik zerrenda beltzean egoteko», eta argudiatu dute 2023tik ez dutela jarduera ekonomikorik Israelek okupatutako eremuetan. Multinazionalak azaldu duenez, Hanson Israelek duela urtebete amaitu zituen lan guztiak Nahal Rabako harrobian, eta «meatze-gunea itxita dago» gaur egun.
Enpresaren iritziz, NBEk egindako datu-baseak “ez du eguneratzerik jaso” eta errealitatean oinarritu gabe mantendu du izena zerrendan. Hala ere, ez du iragarri neurri juridikorik hartuko duenik.
Zerrenda beltzaren izaera eta eragina
Heidelberg Materials ez da bakarra. NBEren Giza Eskubideen aldeko Goi Komisarioaren Bulegoak egindako zerrenda berean 158 enpresa ageri dira, tartean Beasaingo CAF ere bai. Txostenak 2019ko abuztutik 2025eko apirilera bitarteko jarduerak aztertzen ditu, eta helburua da okupatutako kolonietan jarduera ekonomikoa duten konpainien izenak publikoki erakustea.
Zerrendak, hala ere, ez du ondorio juridiko loteslerik; NBEren arabera, helburua ez da zigorrak ezartzea, baizik eta gardentasuna eta erantzukizun publikoa sustatzea.
Euskal Herrian, beste eztabaida bat
Multinazionalaren presentzia handia da gurean: Zementu eta eraikuntza-materialen ekoizpena da bere jarduera nagusia, eta ehunka langile ditu EAEko hainbat herritan. Azken istripu hilgarriak eta NBEren seinalatzeak, ordea, enpresaren jardunaren inguruko eztabaida berria piztu dute: segurtasuna, gardentasuna eta giza eskubideekiko konpromisoa.
Heidelberg Materials-ek, momentuz, bere bertsioari eusten dio, eta baieztatu du «erantzukizunez eta legearen arabera» jarduten duela bere lantegi guztietan, bai Euskal Herrian, bai nazioartean.
Nazioarteko eztabaida zabala
NBEren zerrendak berriro ireki du eztabaida zaharra: zer muga izan behar dute enpresa handiek gatazka militarren testuinguruan jarduteko orduan? Adituen arabera, Heidelberg Materials bezalako kasuek agerian uzten dute ekonomia globalizatuaren eta giza eskubideen arteko talkaren gordintasuna, eta gero eta gehiago dira gardentasun handiagoa eta kontrol independenteak eskatzen dituzten ahotsak.
