Bilboko bihotzean, Zazpikaleetako kale estu eta harrizkoetan, Yohn jauregia nabarmentzen da bere dotoreziagatik. Eraikin barroko honek hiru kaletara irekitzen ditu bere ateak, baina Pilota kalera begira duen aurrealde ikusgarria da guztietan deigarriena. Bertan, Begoñako Amaren irudia gordetzen da horma-hobi batean, antzinako fedearen eta hiriaren sinboloen arteko uztarketa islatuz.
Egun, Bilboko Udalaren jabetzakoa da jauregia (1987tik) eta kultura eta gizarte ekitaldietarako gune gisa erabiltzen da. Baina fatxada dotore horren atzean, istorio ilun eta bitxi ugari daude gordeta; haietako bat, ardoaren kontrabandoarekin eta pasabide sekretuekin lotua, hiriaren kondairarik zaharrenetako bat bihurtu da.
XVIII. mendeko etxea, negozioaren eta bizitzaren lekuko
Historialariek diote XVIII. mendearen lehen erdian, gutxi gorabehera 1727an, altxatu zutela jauregia. Mendeetan zehar familia garrantzitsuen etxebizitza izan zen, eta geroago, negozioen bilgune bihurtu zen.
Haren historiaren parte izan zen Leandro Yohn merkatari ezaguna, negozio-giroan trebea eta enpresaburu aitzindaria. Bere jarduerak izan zuen oihartzuna, eta haren abizena iraun du gaur arte: Yohn jauregia.
Bilbotar askok, ordea, “Burtsa” izenez ezagutzen dute oraindik. Izen hori, antza, Yohn-en “La Bolsa” burdindegiari zor zaio, jauregiaren barruan egon zen negozio oparo bati. 1983ko uholdeek, ordea, lokatz artean utzi zuten jarduera, eta azkenean udalaren esku geratu zen eraikina.
Ardoaren kontrabandoaren kondaira
Hiriko ahoz aho dabilen ipuin batek dio Yohn jauregiaren azpian pasabide sekretuak zeudela, itsasadarrarekin lotura zuzena zutenak. Ustez, XX. mendearen hasieran ardoaren zergak nabarmen igo zirenean, hainbat tabernek salmenta etetea erabaki zuten, eta hortik aurrera sortu zen merkatu klandestinoa.
Kondairaren arabera, kontrabandistak gauez mugitzen ziren jauregiaren azpiko korridoreetan barrena, upelak bizkar gainean hartuta, inork ikusi gabe itsasadarrera iritsi eta han merkantzia igarotzeko.
Horrela, Yohn jauregia ez zen soilik negozioaren sinbolo izan, baizik eta Bilbok ezkutuan gordetzen zuen ardoaren trafikoaren epizentroa ere.
Marea baxuan ageri diren arrastoak
Inork ez du inoiz frogatu pasabide horien benetako existentzia, baina marea baxuan, zenbait bilbotarrek diote itsasadarraren hormetan bobeda baten aztarna ikus daitekeela. Baliteke fantasiaren fruitu izatea, baina kondairak indarrean dirau mendeetan zehar, eta horrek erakusten du hiriaren irudimenak bere ondarearen parte bihurtu dituela istorio horiek.
Egia izan ala ez, bizilagun askorentzat Yohn jauregia Bilboko misterioen sinbolo bihurtu da. Haren harrietan ezkutatuta daude merkataritzaren oihartzunak, kontrabandoaren usaina eta iraganeko pasadizoen sekretuak.
Denboraren oroitzapenen gordailua
Gaur egun, jauregiak bestelako funtzioa betetzen du: kultura- eta gizarte-ekitaldiak hartzen ditu, eta bisitari askok harritu egiten dira haren barnealdearen edertasunaz. Baina bilbotarren oroimenean, Yohn jauregia pasabide sekretuen eta isilpeko negozioen etxea izaten jarraitzen du.
Azkenean, egia izan ala ez, misterioaren xarma bera da hiriaren ondarearen parte bihurtu dena. Eta galderei erantzunik ez dagoenean, beti geratzen da irudimena: «Zer izango litzateke Bilbo, bere sekreturik gabe?».
