Euskal Herriko etxebizitza merkatuak ez du atsedenik. Azken hamar urteotan prezioek etengabe egin dute gora, eta gaur egun Euskadin metro koadroaren batez besteko balioa 3.157 eurokoa da —duela hamar urte baino %35 gehiago—. Horrek Euskal Autonomia Erkidegoa Espainiako podiumeko hirugarren postuan kokatzen du, Madril eta Balear Uharteen atzetik soilik, eta hiru mila euroko muga gainditu duten erkidego bakanen artean.
Adituek diotenez, egoerak etxebizitza merkatuaren tentsio kronikoa islatzen du, batez ere hiri handietan eta itsasertzeko guneetan. Donostia jarraitzen du preziorik altuena duen udalerri izaten, eta atzetik datoz Getxo, Donostialdea eta Mungialdea, non eskaintza urria eta eskaria bizia uztartzen diren.
Bigarren eskuko etxebizitzak dira igoeraren motor nagusia
Joera bitxia da: etxebizitza berriak baino gehiago garestitu dira bigarren eskuko etxeak, azken urteetako eskaintza eskasaren ondorioz. Merkatuaren mugikortasun falta horrek prezioen presioa zaharragoak diren etxebizitzetan jarri du, eta ondorioz, bi segmentuen arteko aldea gero eta txikiagoa da.
Egun, etxebizitza berriaren eta bigarren eskukoaren metro koadroaren arteko distantzia apenas iristen da %7ra Euskadin; Nafarroan %8ra, eta Estatuan %11ra. Horrek adierazten du bigarren eskuko etxebizitzek merkatuaren pisua gero eta handiagoa dutela, eskaintza berria mugatua den bitartean.
Nafarroan igoera handia, baina prezio merkeagoak
Euskal Herriko beste aldean, Nafarroan, egoera zertxobait arinagoa da, nahiz eta goranzko joera bertan ere agerikoa izan. Metro koadroa 1.962 euroan dago gaur egun, Estatuko batez bestekoaren azpitik, baina 2014tik hona %49,7 garestitu da.
Konparazio baterako, Estatu osoan metro koadroaren prezioa 1.413 eurotik 2.164 eurora igaro da azken hamarkadan, hau da, %53,1ko igoera orokorra izan da. Nafarroako datuak, hortaz, Estatuko batez bestekoaren oso antzeko erritmoan doaz, baina prezio absolutu apalagoekin.
Donostia, Euskadiko “metro koadro gorria”
Donostia ez da soilik Euskadiko, baizik eta Espainiako hiri garestienetako bat. Bere metro koadroaren prezioak Estatuko batez bestekoa ia bikoizten du, eta hiriaren mugen barruan kokatutako auzo askotan salneurriak Europako beste hiriburu batzuen parekoak dira jada.
Getxok jarraitzen dio atzetik, eta gero Donostialdea eta Mungialdea datoz. Lurralde horietan etxebizitza berrien eskaintza ia agortuta dago, eta bigarren eskuko salerosketek merkatuaren pisu handiena dute, etxebizitzaren garestitze orokorrari bultzada emanez.
Etxebizitza eskuragarritasuna: gizartearen kezka nagusia
Prezio igoerak kezka gero eta handiagoa sortzen du herritarren artean, batez ere gazteen eta familia berrien artean. Etxebizitza bat eskuratzea gero eta zailagoa da soldata arrunt batekin, eta adituek ohartarazi dute egoerak gizarte-desberdintasunak areagotzeko arriskua dakarrela.
Hirietako biztanleen arabera, «ez da soilik prezioen arazoa, baizik eta eskaintzaren gabezia sistemikoa». Horregatik, gero eta gehiago dira etxebizitza publikoaren sustapena eta etxebizitza hutsen mobilizazioa lehenesten dituzten politikak defendatzen dituztenak.
Merkatuaren jarraipena, mapa interaktibo baten bidez
Azken azterketak mapa interaktibo bat ere eskaintzen du, biztanleek beren inguruko etxebizitzen prezioen bilakaera zuzenean ikusteko aukera izan dezaten. Herrialde bakoitzeko eskualde funtzionalak aztertuz, argi ikus daiteke non dagoen metro koadroaren garestitzerik handiena eta zein eremutan mantendu den prezio egonkorragoa.
Tresna horri esker, etxebizitza-merkatuaren dinamika modu gardenagoan jarraitu ahal izango da, bai erakundeentzat, bai herritarrentzat.
Ondorioa: Euskadi, merkatu estu baina indartsu batean
Euskadiko merkatuaren joerak erakusten du eskariak presio handia egiten jarraitzen duela, eta eskaintzaren falta dela garestitzearen arrazoi nagusia. Egoerak erronka handiak dakartza datozen urteetarako: nola mantendu etxebizitzaren balioa jasangarri eta eskuragarri, merkatuaren indarra eta herritarren beharrak orekatuz.
