Zahartze prozesua ez da soilik genetika edo bizimoduaren kontua: hizkuntzek ere eragina dute. Europako 27 herrialdetan egin berri den ikerketa baten arabera, eleaniztasunak gazteago mantentzen laguntzen du, bai garunean bai gorputzean. Hizkuntza bakarra darabilten pertsonek, aldiz, zahartze biologiko azkarragoa erakusten dute.
Azterketa honetan parte hartu du Donostiako Basque Center on Cognition, Brain and Language (BCBL) zentroak, eta emaitzak Nature Aging aldizkari zientifikoan argitaratu dira, mundu mailan oihartzun zabala lortuz.
Adimen artifizialaren bidezko neurketa aitzindaria
Ikerketa hau ez da ohikoa izan. Zientzialariek 86.000 pertsona baino gehiagoren datu mediko eta portaera profilak aztertu dituzte, eta adimen artifizialeko eredu konplexuak erabili dituzte adin kronologikoaren eta biologikoaren arteko aldeak kalkulatzeko. Eredu horiek milaka osasun eta bizi-ohitura parametro kontuan hartu dituzte, eta, horri esker, ikertzaileek zehaztu dute norbanako bakoitzaren zahartze biologikoaren erritmoa.
Ondorioa argia izan da: eleaniztasuna faktore babesle nabarmena da. Hizkuntza bat baino gehiago erabiltzen duten pertsonek garuneko konektibitate hobea erakusten dute eta zahartze biologikoa erritmo motelagoan gertatzen zaie.
BCBLk ohar batean azaldu du eleaniztasunak ez duela soilik ondorio kultural edo sozial positiborik, baizik eta garunaren osasunean ere eragin zuzena duela. «Hizkuntza aniztasunak garunaren plastizitatea estimulatzen du eta horrek erresilientzia handiagoa ekartzen du bizitzan zehar», adierazi dute zentroko ikertzaileek.
Horren arabera, hizkuntzen arteko etengabeko aktibazio eta aldaketek garunaren malgutasuna mantentzen laguntzen dute, eta horrek zahartzearen prozesu biologikoa atzeratu egiten du. Bestela esanda: burmuina hizkuntzak bezain bizia den bitartean, gaztetasuna ere luzatu egiten da.
Zahartzea beste modu batean ulertzeko atea
Ikerketak ez du soilik eleaniztasunaren onura kognitiboa azpimarratzen; osasun publikoaren ikuspegitik ere garrantzi estrategikoa izan dezake. Hizkuntzen erabilera askotarikoa zahartze osasuntsuaren faktore berritzat jo daiteke, eta ikertzaileek diote etorkizunean hori kontuan hartu beharko litzatekeela prebentzio politiketan eta hezkuntza-planean.
«Eleaniztasunak bizitza osoan zehar garunaren aktibitatea bizirik mantentzen du, eta horrek ongizate emozional eta fisiko handiagoa dakar», azaldu dute BCBLko kideek.
Eleaniztasuna, gaztetasunaren aliatua
Europako azterketa honen ondorioek ideia sendo bat uzten dute mahai gainean: hizkuntza bat baino gehiago hitz egitea ez da gaitasun sozial bat soilik, baizik eta ongizate biologikoaren iturri bat. Garun osasuntsuagoa, zahartze motelagoa eta bizitza kalitate handiagoa dira eleaniztasunaren opari isilak. Beraz, hizkuntzak ikastea ez da soilik komunikatzeko bide bat —gazte izaten jarraitzeko modu bat ere bada.
