Azken 20 urteetan pinguino afrikarraren populazioak beherakada dramatikoa izan du Hegoafrikako kostaldean. Arrazoi nagusia: elikadura faltak eragindako heriotza masiboak. Azterlan zabal batek ondorioztatu duenez, sardina (Sardinops sagax) populazioaren kolapsoak milaka ale galdarazi ditu, batez ere muda garaian, pinguinoak 21 egunez lurrean egon behar direnean eta ezin dutenean ehizatu.
Hegoafrikako Ingurumen Sailak eta Erresuma Batuko Exeter Unibertsitateak elkarlanean egin duten ikerketak erakutsi duenez, azken bi hamarkadetan sardinen biomasa 20 urteetatik 17tan jaitsi da bere gehienekoaren %25aren azpitik. Egoera horrek ondorio zuzena izan du pinguinoen biziraupenean.
2004ko belaunaldia ia erabat galdua
Lanaren datuak bereziki kezkagarriak dira Dassen eta Robben uharteetan, non pinguinoen kolonia garrantzitsuenak dauden. 2004an ugaltzen hasi ziren pinguinoen %95 hil egin zen hurrengo zortzi urteetan elikagai eskasiaren ondorioz.
Azwianewi Makhado ikertzaileak gogorarazi du garai hartan Dassen uhartean 25.000 bikote ugaltzaile inguru zeudela, eta Robben uhartean 9.000 inguru. Baina sardina gutxiegia izateak kolonia horiek ia erabat hondoratu zituela nabarmendu du.
Richard Sherley ikertzaileak azaldu duenez, «2004 eta 2011 artean sardinen populazioa etengabe egon zen bere maximotik beherako %25aren azpitik, eta horrek pinguino afrikarren elikagai-galerarik handiena eragin zuen. Kalkuluen arabera, 62.000 ale inguru galdu ziren».
Muda garaia: biziraupenaren muga-puntua
Pinguino afrikarra 2024tik “egoera kritikoan” katalogatuta dago. Urtero behin lumajea erabat galtzen du eta hiru astez lurrean geratzen da, babes termikoa eta iragazgaiztasuna berreskuratu arte. Egun horietan ez du arrainik ehizatu eta aurrez metatutako gantz erreserben menpe bizi da.
Sherleyk ohartarazi du: «Elikagai nahikoa aurretik edo ondoren aurkitzea ezinezkoa bada, erreserba horiek ez dira nahikoak eta animaliak gosez hil daitezke».
Klima-aldaketak eta gehiegizko arrantzak sardina-populazioa murriztu dute
Azterketak bi faktore nagusi identifikatu ditu sardinen gainbeheraren atzean:
- Uraren tenperaturaren eta gazitasunaren aldaketak: Sardinen ugaltze eremua ekialderantz desplazatu da, eta horrek pinguinoak ohiko elikadura-guneetatik urrundu ditu.
- Arrantza industrialaren presioa: Arrantza-flotak mendebaldeko kostaldean jarraitu du lan egiten, eta 2006an ustiaketa-maila %80raino igo zen. Horrek are gehiago murriztu zuen elikagai eskuragarria.
Sherleyren arabera, «urtetan biomasa baxua zenean arrantza handiegia egiteak oraindik gehiago areagotu zuen pinguino helduen heriotza». Egoera ez da puntuala: azken 30 urteetan pinguino afrikarraren populazio globala ia %80 jaitsi da.
Etorkizuna: naturaren erritmoen eta kudeaketa zorrotzaren menpe
Espeziearen etorkizunak neurri handi batean sardinen ugalketa-baldintzak hobetzean izango du oinarria, baina hori kontrolatzea zaila da. Ikerlariek, hala ere, neurri zehatzak proposatu dituzte:
- Sardinen biomasa %25aren azpitik dagoenean arrantza murriztea
- Arrantza-debekuak ezartzea kolonia garrantzitsuen inguruan
- Pinguinoentzako habi artifizialak instalatzea
- Harrapakarien kontrola
- Kume ahulak berreskuratzeko eta eskuz hazteko programak sendotzea
Ikerketako datuak 1995 eta 2015 arteko jarraipen zabal batean oinarritu dira, harrapatze teknikak erabiliz eta elikagai eskuragarritasuna zanga kafrearen dietaren bidez neurtuz. Makhadok adierazi du: «Zangaren elikadura-indizea sardina eta antxoaren eskuragarritasunaren adierazle fidagarritzat hartzen da».
Zer espero da datozen urteetarako?
Sherleyk itxaropen apala baina irekia adierazi du: «Kontserbazio-neurri berriek eta sardina gutxi dagoenean ustiaketa murrizteak beherakada gelditzen lagunduko dutela espero dugu. Horrekin batera, espezieak susperraldiaren lehen zantzuak erakustea gustatuko litzaiguke».
Ikertzaileek jarraituko dute pinguinoen ugalketa arrakasta, kumeen egoera, elikatzeko portaera eta biziraupen-tasak monitorizatzen, espeziearen berreskurapena gertutik neurtzeko.
