Guggenheim Bilbao Museoaren patronatuak Urdaibain aurreikusita zegoen hedapena ez aurrera eramatea adostu du, eta, beraz, Busturialdea-Urdaibain egoitza edo azpiegitura berriak eraikitzeko aukerari uko egiten dio. Erabakia astearte arratsaldeko urte amaierako ohiko bileran hartu dute, eta azken bi urteotan proiektuaren bideragarritasuna aztertu ondoren iritsi da, eztabaida sozial handia piztu duen testuinguruan eta hainbat traba administratibo zein judizial tarteko.
Erabakiaren berri emateko agerraldia egin dute ondoren Bizkaiko ahaldun nagusi Elixabete Etxanobek, Eusko Jaurlaritzako Kultura sailburu Ibone Bengoetxeak eta Guggenheim Bilbao Museoko zuzendari Miren Arzalluzek. Azken horrek labur eman du patronatuaren erabakia: «Patronatuak erabaki du proiektuarekin aurrera ez jarraitzea».
“Epe labur eta ertainean bideragarria ez” dela argudiatu du Etxanobek
Bizkaiko ahaldun nagusiak azaldu duenez, bi urteko hausnarketa tarte horretan ondorioztatu dute proiektua gauzatzeko bidea “luzea eta konplexua” litzatekeela, eta, gainera, ez lukeela tamaina horretako ekimen batek eskatzen duen berme maila guztia izango. Etxanoberen arabera, oztopo juridikoek, hirigintzako korapiloek eta ingurumenarekin lotutako baldintzek, bereziki Muruetako ontziola zaharreko lurzatiari eragiten diotenek, egitasmoa gutxienez hamarkada batez atzeratzea ekarriko lukete; eta, horri, hasierako planteamendutik igaro diren urteak gehitu dizkio.
Zehazki, hainbat zalantza legal giltzarri mahai gainean jarri ditu: kostaldeko zortasun-eremuaren mugaketa, prozedura judizial batzuen menpe dagoena, eta itsaso-lehor jabari publikoko administrazio-emakidaren egoera. Bi auzi horiek 2031. urtera arte argitu ez daitezkeela iradoki du, eta horrek, bere esanetan, ekipamendu berria eraikitzeko beharrezkoa litzatekeen izapidetze urbanistikoa blokeatzen du.
Aldi berean, azpimarratu du erabakiak ez duela Urdaibaiko Biosfera Erreserbarekiko, Busturialdearekiko edo Guggenheim Bilbao Museoarekiko konpromisoa baztertzen: bere hitzetan, geldiarazten dena handitze fisikoa da. Kazetarien galderei erantzunez, erabakia behin betikotzat jo du eta patronatuan aho batez hartua dela ziurtatu du.
Jaurlaritzak “garapen jasangarriaren aldeko baiezkoa” nabarmendu du
Ibone Bengoetxeak adierazi du erakundeek Guggenheim Bilbao Museoa babesten jarraituko dutela, eta, gainera, museoaren plan estrategikoa definitzeko prozesuan lagunduko dutela. Bestalde, Busturialdea-Urdaibai eskualdeari dagokionez, garapen jasangarriaren aldeko konpromisoa berretsi du, eta azaldu du erakundeek bultzatutako “entzute prozesua” ez dela bertan behera geratzen, nahiz eta prozesu horretan hedapenaren kontrako jarrera zabaldua agerian geratu den.
Bengoetxeak irakurketa politikoagoa ere egin du: bere esanetan, “entzute prozesuak” ikasketa baliotsuak utzi ditu, eta erronka konplexuei aurre egiteko modu bat izateaz gain, “kalitate demokratikoaren adierazpen” gisa ere ulertu du.
Museoak 2027–2030 planarekin “hazteko beste bide” batzuk aztertuko ditu
Miren Arzalluzek, bere aldetik, azaldu du museoaren hurrengo Plan Estrategikoaren (2027–2030) baitan hazteko alternatibak arakatzea izango dutela erronketako bat, nazioartean erreferente izaten jarraitzeko eta eszena kulturalean zein eremu ekonomiko eta sozialean eragile izaten segitzeko. Horrenbestez, Urdaibain azpiegitura berriak eraikitzeko aukerari uko eginda ere, museoaren etorkizuneko norabidea definitzeko prozesua martxan mantentzen dela adierazi du.
Erreakzioak: balorazio politikoak eta mobilizazioaren irakurketa
EH Bilduren Legebiltzarreko buru Pello Otxandianok erabakia “zuzena” dela esan du, eta bere iritziz egitasmoaren atzean zegoena ez zela proiektu kulturala edo ingurumen-proiektua, baizik eta turismo-eredu jakin bati lotutako apustu ekonomikoa. Testuinguru klimatikoari erreferentzia eginez, «une egokia da azpiegitura eta proiektu batzuk zalantzan jartzeko» adierazi du, eta ondorioztatu du «zentzuzkoena gailendu da eta errealitateak PNV gainditu du».
Sumar Mugimenduko koordinatzaile Alba Garciak sare sozialetan nabarmendu du gehiengoaren sentipena nagusitu dela eta gizarte zibilaren bultzadak eragin duela gelditzea. Podemos Euskadiko koordinatzaile Richar Vaquerok ere norabide berean kokatu du irakurketa, eta, bere ustez, proiektu “goitik inposatuak” gelditu daitezke herritarrek lurraldea defendatzen dutenean. Greenpeacek, bestalde, adierazi du mobilizazio sozialak natura kaltetu zezakeen ekimena geldiarazi duela, eta gogorarazi du proiektuak babes-figura ugari dituen hezegune eremu bati eragiten ziola; halaber, Kostaldeen Legea aldatzeari lotutako auzi judiziala zabalik dagoela ere aipatu du, eta Lorea Flores bozeramaileak adierazi du: «Justiziak arrazoia ematea espero dugu, aldaketa horrek aurrekari arriskutsua ezar baitezake babes arauak saihesteko».
Azkenik, Guggenheim Urdaibai Stop plataformak prentsaurrekoa deitu du asteazkenean 11:00etan Gernikan, erabakiaren inguruko balorazioa egiteko.
