Enirio-Aralarko Mankomunitateak jakinarazi duenez, Felix Ugarte Espeleologia Elkarteak 2024an Aralarren egindako prospekzio lanek emaitza ikusgarriak eman dituzte. Guztira hiru aztarnategi arkeologiko berri dokumentatu dituzte, eta aurkikuntza horiek historiaurreko pasarte ilunetan argi izpi bat ekarri dute. Elkarteak mezu bidez jakinarazi dizkio xehetasunak mankomunitateari, eta honek bere webgunean partekatu du albistea.
Lehen artzain eta nekazarien urratsak
Ikerketetako aurkikuntza nagusietako bat kobazulo batean agertu da, non gizakiaren hezur-hondakin batzuk aurkitu baitituzte. Ondorioen arabera, hondakin horiek 5.300 urteko antzinatasuna lukete eta Neolitokoak lirateke. Garai hartan, gizateria ehiztari eta fruitu-biltzaile izatetik nekazari eta artzain bihurtzen hasi zen, eta Aralarko inguruak kolonizatzen hasi ziren lehen taldeetakoak izan zitezkeen.
Felix Ugarte Elkartearen arabera, aztarnategiek erakusten dute gizakiak Aralarko mendilerroa zeharkatu zuela ekoizpenari ekiteko: «Garai hartan, gizakia ingurua lantzen eta abereekin bizimodua eraikitzen hasi zen, eta horrek gure kulturaren hastapenak hobeto ulertzen laguntzen digu».
Meatze-jarduera eta metalurgia: Brontze Aroko aztarnak
Neolitoko aztarnen aurkikuntzaz gain, Elkarteak Arritzagako inguruetan burutzen ari den ikerketa arkeologikoan beste ustekabe bat izan du: meatzaritza eta metalurgiaren lehen aztarnak topatu dituzte. Zehazki, Kalkolito eta Brontze Aroko meatze-ustiategi berriak dokumentatu dituzte, eta horien artean nabarmendu dute kobre arsenikaleko lingote baten aurkikuntza.
Aurkikuntza horrek aditzera ematen du Aralarren duela 3.700 urte baino gehiago metala lantzen zela, eta bertatik ateratako materialek inguruko lurraldeetan izan zutela eragina. «Prozesatze eta kontzentrazio arrastoak aurkitzea funtsezkoa izan da garai hartako lan jarduerak hobeto ezagutzeko», azaldu dute.
CSICekin elkarlanean: kobrezko objektuen jatorria argitzeko
Aurkikuntzen garrantziaz jabetuta, Felix Ugarte Elkartea Espainiako CSIC erakundearekin ari da elkarlanean ikerketa osatzeko. Gaur egun, lingotearen eta kobrezko mineralaren analisi metalografiko eta kimikoak egiten ari dira, baita berunezko isotopoen definizioa ere. Horri esker, beste herrixka batzuetan agertutako kobrezko objektuen jatorria argitzeko aukera izango da.
«Oraindik ez dakigu objektu horiek nondik datozen, baina Aralarko kobrea erreferentzia gisa erabili ahal izango dugu etorkizuneko ikerketetan», adierazi dute.
Aitortza eta babesa
Ikerketa-lanak Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura Sailaren dirulaguntzarekin egin dira, eta elkarteak eskertza berezia helarazi dio Enirio-Aralarko Mankomunitateari emandako baimen, erraztasun eta laguntzagatik.
Azken batean, aurkikuntza hauek ez dira soilik Aralarko historia aberasten duten aztarnak; gure lurraldeko lehen gizakien egunerokoa, jarduera ekonomikoak eta lurraldearen erabilera ulertzeko aukera berriak ere zabaltzen dituzte.
