Orain dela 50.000 urte, gizakiak Afrikatik abiatutako hedapenik garrantzitsuena burutu zuen, eta horrek bideratu zuen gaur egungo munduaren kolonizazioa. Baina zergatik izan zen hain erabakigarria espedizio hori eta ez aurreko saiakerak?
Aurrekarien arrastoa eta ikasketa prozesua
‘Nature’ aldizkarian asteazken honetan argitaratutako ikerketa baten arabera, gakoa ez zegoen teknologian bakarrik, baizik eta gizakiak aurrez ingurune askotarikoetara moldatzen ikasi izanan. Eleanor Scerri (Max Planck Institutuko Geoantropologiako ikertzailea) eta Andrea Manica (Cambridgeko Unibertsitatekoa) buru dituen ikerketa-taldeak Afrikako hainbat arkeologia aztarnategi eta ingurumen-datu aztertu dituzte, azken 120.000 eta 14.000 urte bitartekoak.
Datu horiekin eredu matematiko bat garatu dute, klimaren bilakaera eta gizakien kokapen geografikoaren arteko loturak aztertzeko. Hala, azaldu dute gizakia orain dela 70.000 urte hasi zela Afrikako mendebalde, ipar eta erdialdean barrena zabaltzen, ordu arte arrotzak ziren inguruneetan bizirautea lortuz: basoetan eta basamortuetan, esaterako.
Afrikako prestakuntza, kanpoko arrakastaren giltza
Scerriren hitzetan, «duela 50.000 urte Eurasiara zabaldu ziren gizataldeek malgutasun ekologiko berezia zuten, aurrez klimaren aldetik zailak ziren inguruneetan bizitzen ikasi zutelako». Horrek, paleontologoaren ustez, «gure espeziearen arrakasta adaptatiborako funtsezko mekanismoa» ekarri zuen.
Ikertzaileek defendatzen dute gizakiek beren ohiko bizilekuak baino baldintza gogorragoetara egokitzea lortu zutela, eta horrek ahalbidetu zuela beste kontinenteetara egoki zabaltzea.
Ingurune berrietarako egokitzea, tresna kulturalekin
Antonio Rosas, CSICeko Zientzia Naturaletako Museo Nazionaleko Paleoantropologia taldeko buruak, azpimarratu du ikerketak erakusten duela «gizakiek, orain dela 70.000 urte, aurrez etsai zituzten inguruneetan bizitzeko gaitasuna zabaldu zutela».
Harrigarriena, bere hitzetan, da ez dela industria litikoan jauzi handirik atzeman, baizik eta garapen kulturalak izan zirela funtsezkoak. «Ez dira zehazten zeintzuk diren aldaketa kognitibo edo portaerazko horiek, baina aurreko ikerketek adierazi dute adibidez ura biltegiratzeko teknologiak, sua erabiliz basoak irekitzea edo elikadura-ohiturak aldatzea lagungarri izan zirela», azaldu du Rosasek.
Ikerketaren egileek «ingeniaritza ekologiko» deitu diote prozesu horri: kultura, portaera eta ezagutzaren bidez gizakia bere ekosistema moldatzeko gai bihurtu zuen aldaketa.
“Out of Africa” arrakastatsua: zergatik orduan bai?
Aurreko migrazioak Saharako eta Arabiako ‘korridore berdeetan’ egin baziren ere, duela 50.000 urteko espantsioa baldintza txarragoetan egin zen, baina hala ere arrakastatsua izan zen. Zergatia? Andrea Manicaren arabera, «Afrikan metatutako esperientziari esker, gizakia hobeto prestaturik irten zen kontinente hartatik».
Horrela, ikerketa honek argi uzten du: ingurune zail eta anitzetan bizirautea ikastea izan zen giza espeziearen benetako jauziaren oinarria. Eta horrek, etorkizunean ere, antzeko erronkei aurre egiteko pista baliotsuak eman ditzake.
