Milaka urtetako historia duen Añanako Gatz Harana ezaguna da gatza ekoizteko berezko ezaugarriengatik. Baina orain, begirada zientifikoak beste ondare mota bat jarri du fokuan: ingurune hiper-gazietan bizi diren mikroorganismoen aberastasuna eta horiek eskaintzen dituzten aukerak.
Gatzaz harago dagoena
Maia Azpiazu Muniozgurenen doktorego-tesiak –‘Añanako Gatz Haranaren azterketa mikrobiologikoa. Dibertsitatearen analisia, isolamendua eta konposatu bio-aktiboen baheketa’– ikerketa sakon baten emaitza da, eta hiper-gazitasun handiko ingurune honetan aurki daitezkeen mikroorganismoen ezaugarri bereziak eta erabilgarritasuna aztertu ditu.
Azpiazuk azaldu duenez, «Añanako Gatz Haranan dagoen gatz kontzentrazioa itsasoko urarena baino hamar aldiz handiagoa da», eta horrek baldintza muturrekoak sortzen ditu, mikroorganismo batzuk bakarrik biziraun ditzaketenak. Baldintza horiek aukera ematen dute konposatu espezializatu eta erabilgarriak sintetizatzeko, hala nola bio-plastikoak, antibiotikoak edo pigmentuak, baita kutsatzaileak ezabatzeko gai diren molekulak ere.
Historia geologiko batetik abiatu, zientzia aurreratu bateraino
Gatzaren jatorria duela 200 milioi urteko itsaso bat lehortu izanari zor zaio. Euri-urrek haranaren sakonean dauden gatz-geruzak disolbatzen dituzte, eta hala sortzen dira iturburu hiper-gaziak. Bertatik sortzen den ekosistema ezohikoa da, eta mikroorganismo halofilo zein halo-toleratzaile ugariri ematen die bizilekua.
Gaur egun, teknika genomiko modernoek posible egin dute horien dibertsitatea neurtzea eta taxonomikoki sailkatzea. Ikerketaren arabera, arkeo halofiloak nagusi dira gatz uretan, eta bakterio halo-toleratzaileak ur gazikarakoetan. Onddo halofiloen presentzia ere nabarmena da.
Espezie eta genero berri baten aztarna
Azpiazuren lanak harrera berezia izan du, batez ere espezie berri bat eta genero berri bat identifikatu direlako:
- ‘Alteripontixanthobacter muriae’
- ‘Anianibacter salinarum’
Bi horiek aurkitu izanak adierazten du Añanako Gatz Harana aurretik ezezagunak ziren taxonen iturri izan daitekeela, eta etorkizunean aurkikuntza berriak egiteko aukera handia dagoela.
Bio-aktibitatearen promesa
Ikerketan ez da mikroorganismoen identifikazioa soilik egin, baizik eta horiek sortzen dituzten konposatu bio-aktiboak aztertu dira. Hala, 20 andui identifikatu dira anti-mikrobiar gisa, 26 bio-surfaktatzaile efiziente gisa, eta 19 bio-emultsionatzaile gisa. Horrek erakusten du baliabide natural hauek aukera ematen dutela aplikazio praktikoetarako hainbat sektoretan, hala nola osasunean, elikaduran edo ingurumenaren garbiketan.
Nazioarteko aitortza ingurune ekologiko gisa
Ekologikoki garrantzitsua den leku honetan egindako aurkikuntzek nazioarteko arreta ere jaso dute. FAOk, Elikadura eta Nekazaritzarako Nazio Batuen Erakundeak, 2017an izendatu zuen Añanako Gatz Harana SIPAM, hau da, Munduko Nekazaritza Ondarearen Europako lehen Sistema, bere biodibertsitate aparta dela eta.
