Terrorismoaren eta Poliziaren gehiegikerien urte beltzak atzean geratu diren arren, oraindik badago ikasteko zer. Hori izan zen Imanol Pradales lehendakariak gazteei helarazi zien mezu nagusia Memoriaren Egunean, Gogora Institutuak antolatutako ekitaldian. Lehendakariaren esanetan, belaunaldi berriek ezin dute iraganeko indarkeria “urruneko gertakari” gisa ikusi, baizik eta bizikidetzaren balio demokratikoen oinarri gisa.
«Indarkeriak ez du lekurik gure gizartean, eta sufrimendu amaigabea besterik ez du ekartzen», adierazi zuen Pradalesek, gogoeta sakon bat eginez iraganaren gainean.
Gazteen ardura eta iraganaren ikasgaia
Lehendakariak gazteen rola azpimarratu zuen, eta ohartarazi zuen demokrazia ez dela behin betiko lorpena, baizik eta egunero landu beharreko balioa. «Iraganetik ikasi behar dugu, eta akats berdinak ez errepikatzeko ahalegina egin», esan zuen, azken hilabeteetan gertatutako zenbait gorabehera aipatu ostean, oraindik ere “atzerapausorako arriskuak” daudela iradokiz.
Pradalesen arabera, muturreko jarrerak eta populismoa dira gaur egungo gizartearen mehatxu nagusiak, baina demokraziak baditu tresna propioak indarkeriaren aurrean erantzun irmoa emateko.
Oroimenaren balioa eta adorearen eredua
Ekitaldian, lehendakariak gogorarazi zuen ez dagoela modurik iraganeko mina ezabatzeko, baina bai pairatutako sufrimendua arintzeko. «Gure esku dago bizikidetza sendo baten oinarriak ezartzea, indarkeriari zilegitasuna kentzea eta biktima guztiak aitortzea», nabarmendu zuen.
Pradalesen ustez, memoria bizirik mantentzea ezinbestekoa da: “Egunero elikatu behar dugu memoria, zintzotasunez eta eraikitzaileki, indarkeria mota guztiek eragindako mina bidegabea izan dela onartuz”.
Maria Jesus San Jose Justizia eta Giza Eskubideen sailburuak ere bat egin zuen ideiarekin, azpimarratuz biktimak ez direla “ahanzturaren biktima” izan behar.
Biktimen lekukotasunak eta elkarrizketarako espazioa
Ekitaldian, terrorismoaren eta Poliziaren indarkeriaren 50 biktima baino gehiago bildu ziren, eta horien artean, Maixabel Lasa, Amelia Machimbarrena eta Ixone Fernandez izan ziren hizlari nagusiak. Eusko Jaurlaritzako Giza Eskubideen eta Biktimen Arretarako zuzendari Ainhoa Zugastik gidatutako solasaldi batean parte hartu zuten, beren esperientziatik bakearen eta adiskidetzearen aldeko mezua helaraziz.
Ekimen politiko eta sozial ugari Euskadi osoan
Memoriaren Eguna ez zen ekitaldi bakarrera mugatu. Eusko Legebiltzarrean, EAJ, EH Bildu, PSE-EE eta Sumar alderdietako ordezkariek lore-eskaintza egin zuten “Gauerdiko Iparrorratza” eskulturaren aurrean. PPk eta Voxek, aldiz, ez zuten parte hartu, argudiatuz ekitaldi horiek “biktima mota desberdinak nahasten” dituztela.
Ekitaldi instituzionalaren aurretik, Etxerat elkarteak elkarretaratzea egin zuen Legebiltzarraren atarian. Bozeramaile Naroa Hernandezek adierazi zuen beharrezkoa dela “memoria osoaren eta bizikidetzaren eraikuntzan urratsak ematen jarraitzea”, eta eskatu zien arduradun politikoei “borondatea eta baliabideak erabil ditzatela dispertsio politikek eragindako sufrimendua aitortzeko”. Etxerateko kideekin batera EH Bilduko ordezkariak ere izan ziren bertan.
Ekitaldi bereiziak Gasteizen, Donostian eta Bilbon
Alderdi Popularrak bere omenaldia egin zuen Gasteizen, terrorismoaren biktimen monumentuan. Javier de Andres PPren EAEko presidenteak esan zuen «indarkeria mota guztiak ezin direla parekatu», eta «terrorismoa babestu zutenei aitortza etikoa» eskatu zien.
Donostian, berriz, adostasun handiagoa ikusi zen. Jon Insausti alkatearen gidaritzapean, udal talde guztiek, PP barne, parte hartu zuten Alderdi Ederren egindako lore-eskaintzan.
Bilbon, ekitaldia aurten beste leku batera eraman zen, Atalase eskultura-multzoaren ingurura, Guggenheim Museoaren eta Euskadi Plazaren artean. Han izan ziren Juan Mari Aburto alkatea, Elixabete Etxanobe Bizkaiko ahaldun nagusia eta gainerako talde politiko gehienak, PP izan ezik, agenda-arazoak argudiatuta.
“Ez ahaztu, ez errepikatu”
Ekitaldi guztiek mezu bateratua utzi zuten: memoria ezin dela galdu, eta indarkeria mota guztien aurrean gaitzespen argia behar dela. Iragana ezin bada ere aldatu, etorkizuna eraikitzeko ardura belaunaldi berrien esku dagoela gogorarazi zen. Hitz batean, ez ahaztu eta ez errepikatu izan zen egunaren ideia nagusia.
