Gipuzkoako Batzar Nagusietara iritsi da azken urteotan tiroz botatako espezie babestuei buruzko txosten bat. Dokumentua Lurralde Oreka Berdeko diputatu Xabier Arrutik helarazi du, Elkarrekin Taldeak eskatuta. Txostenak jasotzen duenez, 2021eko urtarriletik 2025eko irailera bitartean basozainek 36 hegazti erregistratu dituzte tirokatuta, “babestuak” edo “ez ehizagarriak” diren espezieen barruan.
Babes-maila duten kasuak: 30 hegazti katalogoetan edo zerrendetan
Erregistro horietatik 30ek babes-mailaren bat dute, txostenaren arabera. Babes hori Espezie Mehatxatuen Euskal Katalogoan, LESPREN zerrendan (Babes Bereziko Basa Espezieen Zerrenda) edo bietan agertzearekin lotzen da. Datuak laburbilduz, tirokatutako hegaztien zati handi bat ez dago ehiza-espezieen artean, eta administrazioek babestutzat jotako kategorietan kokatzen da.
Kasu larriagoak: «galtzeko arriskuan» eta «bakan» kategoriak
Txostenak zehazten duenez, “galtzeko arriskuan” katalogatutako lau ale ageri dira: hiru miru gorri eta atalar bat. Bestalde, “bakan” gisa sailkatutako hamabi kasu jasotzen dira: bost belatz handi, hiru aztore, bi arrano txiki, belatz txiki bat eta zikoina bat. Zerrenda horrek tirokatutako espezieen aniztasuna erakusten du, eta babes-kategoriak ere tartean daudela adierazten du.
Txostenak bertan jasotzen du 36 hegazti horiek ez direla derrigor kasu guztien isla. Basozainek ez dute gertakari guztien berri izaten, eta dokumentuan azaltzen denez, tirokatutako ale asko ehiztariek berek jaso ditzakete edo sasi artean galdu; horren ondorioz, ez dira beti agertzen erregistro ofizialetan. Hau da, dokumentuak jasotzen duen kopurua identifikatu eta erregistratu denari dagokio, eta ez nahitaez gertatzen den guztiari.
Elkarrekin Taldearen iritzia: arazoaren izaera eta Aldundiaren jarduna
Elkarrekin Taldeak txostenaren harira adierazi du kasuak ez direla «bakanak edo isolatuak», eta gaiari «biodibertsitate-arazo kroniko eta larria» deritzo. Taldeak, era berean, Aldundiaren jardunari buruzko kritika plazaratzen du, eta dio bere salaketak ez zaizkiola ongi iruditzen erakundeari, «ez diolako behar bezain sendo aurre egiten» eta horrekin lotuta «ehizaren lobbyarekin dituen harremanak» aipatzen dituelako.
Eztabaidan agertzen den azalpenetako bat da tiro asko botatzen direnez gerta daitekeela espezie babestu bat eta ehizagarri bat nahastea. Elkarrekin Taldeak, ordea, bi ideia jartzen ditu mahai gainean: batetik, halako nahaste batek adieraziko lukeela tiro egin duenak «ez duela ehiza-baimena izateko kapazitazio nahikorik»; bestetik, planteatzen du babestutako espezie bat botatzen denean sarri «nahita botatzen» dela. Taldeak bereziki aipatzen du zikoina edo putrea bezalako espezieak ehizagarri batekin nahastearen aukera, eta galdetzen du: «Nolako espezie ehizagarriarekin nahas daiteke zikoina bat?».
Prebentzio-neurriak: aitortza, baina xehetasunik gabe
Txostenarekin lotuta, Xabier Arrutik «gertakarien larritasuna eta prebentzio-neurriak areagotzeko beharra» aipatzen du. Hala ere, dokumentuan ez da jasotzen zein neurri zehatz indartzen diren, nola egingo den areagotzea edo zer tresna praktiko jarriko diren martxan.
Horren inguruan, Elkarrekin Taldeak susmo gisa aipatzen du 2025-2026ko ehizaldia arautzen duen foru aginduan egon zitekeela neurri horietako bat: ehiza-jarduera eguzkia irten aurreko 60 minututik 20 minutura pasatzeko aukera. Taldeak dio gero Aldundiak aldaketa hura «akats» gisa aurkeztu eta ordutegia berriro 60 minutuko tartera itzuli duela, eta erabaki hori ere ehizaren lobbyarekin lotzen du.
Egileak identifikatzea: bost kasuetan bakarrik
Txostenak beste datu zehatz bat ematen du: tiro egin duten pertsonak identifikatzea zaila dela, eta 36 kasuetatik bostetan bakarrik lortu dela identifikazioa. Elkarrekin Taldeak zailtasun horri ñabardura bat gehitzen dio, honela esanda: «zaila da, baita ehiztari ‘legalez’ inguratuta daudenean ere».
Taldeak, gainera, eztabaidara ekartzen du kasu horiek ez direla administrazio-araudiaren mailakoak soilik, eta espezie babestu bat botatzea «faunaren kontrako delitua» dela azpimarratzen du; hortik aurrera, ikerketen eta neurri praktikoen inguruko galderak egiten ditu, tartean ehiza-lineak ixtearen aukera kasuak argitu arte.
Laburpena: txostenak jasotako datuak eta eztabaidaren ardatzak
Dokumentuak basozainek erregistratutako 36 kasu jasotzen ditu 2021etik 2025eko irailera, eta horietatik 30 babes-mailaren batekin lotzen ditu. Kategoria larrienetan “galtzeko arriskuan” dauden aleak eta “bakan” gisa sailkatutako espezieak ageri dira. Txostenak, aldi berean, bi muga azpimarratzen ditu: erregistroak ez direla kasu guztien isla eta egileen identifikazioa oso mugatua dela. Neurriei dagokienez, Arrutik larritasuna eta prebentzioa areagotzeko beharra aipatzen du, eta Elkarrekin Taldeak neurri horien zehaztasun falta eta Aldundiaren jardunaren inguruko irakurketa kritikoa jartzen ditu mahai gainean.
