Berdelaren kuotak eragindako ezinegonaren aurrean, Eusko Jaurlaritzak lehen urratsa Madrilen jarri du, baina helburua Europako mahaian dagoela argi utzita: Espainiako Ministerioari eskatu dio gaur egun indarrean dagoen behin-behineko markoa berrikusi eta bideratzeko, eta, gainera, auzia Europako erakundeetara eramateko.
Gobernuaren iritziz, ezin da kuota hau “tokian tokiko” arazo modura tratatu; kostaldeko estatuen arteko negoziazioetan Europar Batasunak jarrera tinkoa hartu behar du, bestela desoreka iraunkor bihurtzen delako.
Jarduera eta enplegua babesteko “premiazko agenda”
Jaurlaritzaren diskurtsoan bi ideia lotzen dira etengabe: kuotaren kudeaketa ez dela soilik zenbaki kontua, eta erabaki bakoitzak ontzien egunerokoan eragin zuzena duela. Horregatik, sektorearekin elkarlanean ari dela azpimarratu du, eta egoera irtenbiderik gabe luzatzeak jarduerari eta lanpostuei kolpe egin diezaiokeela ohartarazi du.
Amaia Barredo sailburuak ildo horri heldu dio, egoera “lehentasunezko” bihurtuta: «Ahalik eta azkarren behin betiko akordioa, bidezko banaketa eta berdelaren kuotaren kudeaketa malgua eskatzen ditugu. Hori da gure ontzien enplegua, jarduera eta etorkizuna babesteko bidea».
2026ari begirako giltza: 2025eko kuota “galdurik” ez uztea
Mahai gainean jarri duten neurri zehatz nagusietako bat da 2025ean kontsumitu gabe geratutako kuotaren zati bat 2026ra eramateko aukera aktibatzea. Formula horrek %10erainoko “leihoa” irekitzen du, eta Jaurlaritzaren kalkuluen arabera, Espainiako kuotan 2.742 tona gehigarri ekar ditzake; horietatik 736 tona euskal ontzientzat lirateke. Ideia sinplea da: erabilerarik gabe geratutako aukera batek ez dezala hurrengo urtea baldintzatu, eta flotak arnasa pixka bat izan dezala.
Kudeaketa “malguagoa”: kuota aprobetxatzeko mugak askatu
Beste fronte bat kudeaketa bera da. Jaurlaritzak ez du soilik kuota gehiago nahi; kuota dagoenean, hura baliatzeko tresnak ere zabaldu nahi ditu.
Horregatik, araudiak ematen dituen mekanismoak muturreraino erabiltzea eskatu du: transferentziak ez daitezela modalitate bereko ontzien artean bakarrik mugatu, segmentu desberdinen artean ere egin daitezela (arrastea, inguraketa eta arte txikiak), eta legez posible den neurrian, arrantza-eremuen artean ere mugikortasuna bilatu dadila. Gobernuaren logikan, helburua da kuotak “paperean” gera ez daitezen, benetako jardueran eraginkor bilakatzeko.
Inportazioen auzia: kontrola zorrozteko presioa
Jaurlaritzak eztabaida Europako merkatura ere zabaltzen du: EBtik kanpoko kostaldeko estatuen auto-esleipenak indarrean jarraitzen badu, Europako Batzordeak aktiba ditzala legez kanpoko arrantzatik eratorritako berdelaren inportazioa eragozteko tresna juridikoak. Mezua zuzena da: arau berdinak ez badira guztientzat, tokiko sektorea desabantailan geratzen da, eta kuotaren inguruko esfortzuak alferrik gal daitezke merkatuaren bidez.
Geldialdiaren aukera, azken aukera gisa
Egoera okertuz gero, Jaurlaritzak ate bat irekita utzi du: berdela amu bidez arrantzatzen duten ontzientzat, kostera garaian jardueraren aldi baterako geldialdia onartzea. Hori bai, geldialdi hori ekonomikoki konpentsatuta legoke, Itsas, Arrantza eta Akuikulturako Europako Funtsaren (FEMPA) bidez. Gobernuaren planteamenduan, neurri hori ez da helburua, baizik eta presio handiko agertokietan kolpea leuntzeko segurtasun neurri bat.
2025eko aurrekaria: koordinazioa izan zen “salbamendua”
Jaurlaritzak gogorarazi du aurten bertan, kudeaketako malgutasunek eta transferentziek jarduera mantentzen lagundu zutela, eta irakaspen argi bat uzten dutela: murrizketen garaian, koordinazio azkarra eta erabaki arinak funtsezkoak dira. Orain, bide horretatik jarraitu nahi dute, baina oinarri sendoago batekin: behin betiko akordio batek, bidezko banaketak eta kudeaketa malguak flotaren etorkizuna baldintzatzen dutelako.
