AEBtako presidente Donald Trumpek Louisianako gobernadore Jeff Landry izendatu du Groenlandiarako ordezkari berezi. Trumpek berak argitaratutako mezuen arabera, eginkizun horren xedea Danimarkaren menpeko lurralde autonomoa “Estatu Batuen parte” bihurtzea da, segurtasun nazionalaren argudioa erdigunean jarrita.
Izendapena Truth Social sarean iragarri du Trumpek, eta Landryri buruz adierazi du «Groenlandia gure segurtasun nazionalerako zein funtsezkoa den ulertzen duela» eta, bere hitzetan, «gure herrialdearen interesak irmo bultzatuko dituela, gure aliatuen segurtasunagatik eta biziraupenagatik… eta, egiaz, munduarengatik». Mezuarekin batera, zorion mezua ere zabaldu du: «Zorionak, Jeff!».
“Boluntario” gisa, baina misio argiarekin
Landerk, bere aldetik, X sarean argitu du izendapena «kargu boluntarioa» dela eta, horrekin batera, Louisianako gobernadore karguari eutsiko diola. Halere, helburua modu esplizituan formulatu du: haren misioa «Groenlandia AEBen parte bihurtzea» dela baieztatu du.
“Modu batera edo bestera” etorriko litzatekeen anexioaren diskurtsoa
Trumpek azken hilabeteetan behin eta berriz jarri du mahai gainean Groenlandiaren gaia, «segurtasun nazionala» aitzakiatzat hartuta. Diskurtso hori, gainera, hedapen asmo zabalago baten baitan kokatu dute hainbat eragilek: Kanadari eta Panamako kanalari buruzko adierazpenekin eta Latinoamerikako baliabide naturalen inguruko interesekin batera.
Martxoan, Trumpek Groenlandiako herritarrei AEBtara “batzeko” gonbita egin zien, eta Washingtonen asmoa «modu batera edo bestera» gauzatuko zela azpimarratu zuen. Apirilean, bestalde, The Washington Post egunkariak jakinarazi zuen Etxe Zurian estimazioak bildu zirela: Groenlandia eskuratzeak eta administratzeak zenbat kostatuko lukeen kalkulatzen omen zuten, eta, aldi berean, uharteko baliabide naturalak —batez ere mineralak— ustiatuta etor litezkeen diru-sarrerak ere aztertzen ari zirela.
Urte hasieran, Trumpek are urrunago jo zuen, eta uhartea bereganatzeko indarra erabiltzeari atea ez ziola ixten adierazi zuen. Groenlandiak 57.000 biztanle inguru ditu, eta Artikoko inguruan nabigaziorako eta kokapen estrategikorako gune garrantzitsutzat jotzen da.
Erantzun gogorrak: Danimarka eta EB, “lurralde-osotasunaren” alde
Trumpek bultzatutako norabideak erantzun argiak jaso ditu. Groenlandiako agintariek —2009tik autodeterminazio eskubidea aitortuta dutela gogoratuta—, Danimarkak eta Europar Batasunak ere baztertu egin dituzte anexio asmoak.
Izendapenaren ostean, Europako Batzordeak berriro azpimarratu du Danimarkaren lurralde-osotasuna «funtsezkoa» dela Europar Batasunarentzat. Anouar El Anouni kanpo gaien bozeramailearen bidez helarazi du mezua Bruselak.
Horrez gain, Ursula von der Leyen Batzordeko presidenteak eta Antonio Costa Kontseilu Europarreko presidenteak adierazpen bateratua zabaldu dute sareetan: Artikoaren segurtasuna «lehentasuna» izaten jarraitzen duela esan dute, eta horretan «aliatu eta bazkideekin» lan egin nahi dutela. Printzipio orokor bat ere nabarmendu dute: «Lurralde-osotasuna eta subiranotasuna nazioarteko zuzenbidearen oinarrizko printzipioak dira», eta gaineratu dute «Danimarkarekin eta Groenlandiako herriarekin erabat elkartuta» daudela.
Kopenhagek enbaxadorea deitu du: “onartezina” dela salatuta
Danimarkako Atzerri ministro Lars Løkke Rasmussen are zorrotzago mintzatu da, eta AEBk Kopenhagen duten enbaxadorea, Ken Howery, bilkurara deitu du izendapena dela-eta. Rasmussenen esanetan, Trumpek eta haren ordezkari berriak egindako adierazpenak «erabat onartezinak» dira eta «etsipena» eragin dute. Gainera, «oso haserre» dagoela adierazi du, eta Howeryri azalpen bat ez ezik, gertatutakoaren gaineko «iruzkin argia» ere eskatuko diola aurreratu du. Halaber, adierazi du Europako bazkideek Danimarkari babesa helarazi diotela.
Groenlandiak lasaitasuna eskatu du eta “bere etorkizunaren jabe” dela gogorarazi
Groenlandiako lehen ministro Jens Frederik Nielsenek, aldiz, tonu lasaiagoa erabili du. Haren esanetan, erabakiak «ez du kezkarako iturririk» eta ez du aldatzen funtsezko ideia: «Groenlandia da bere patua kontrolatzen duena». Aldi berean, ateak zabalik utzi dizkio elkarlanari, baldintza zehatz batekin: «Beste herrialdeekin lankidetzan aritzeko prest gaude, Estatu Batuekin barne, baina gure balioak eta nahiak errespetatuta». Mezuari amaiera biribila jarri dio: «Batuak gaude eta inoiz ez gaituzte suntsituko».
Defentsa-lankidetzaren atze-oihala
Danimarkak, Groenlandiak eta EBk anexioaren ideia baztertzen duten bitartean, beste errealitate bat ere mahai gainean dago: uhartean AEBen base militar bat dago, duela zazpi hamarkada Copenhagek eta Washingtonek sinatutako akordio baten ondorioz. Agintariek, hortaz, defentsa arloan elkarlanerako borondatea agertu dute, baina Trumpek planteatutako “atxikipen” logikatik kanpo.
