Sare sozialek gazteen egunerokoan hartu duten pisua aspaldikoa bada ere, JAMA Network Open-en argitaratutako ikerketa batek galdera praktiko bat jarri du erdigunean: zer gertatzen da denbora labur batez sareetan ibiltzeko ohitura apurtzen denean? Estatu Batuetako 18 eta 24 urte arteko gazteekin egindako probak erakutsi du murrizketa txiki batek ere ondorio neurgarriak izan ditzakeela antsietatean, depresioan eta loaren kalitatean.
Esperimentua: ohiko errutinari “balazta” jartzea, tarte batez
Azterlanean 373 gaztek parte hartu zuten. Lehenengo fasean bi astez eguneroko moduan erabili zituzten sare ezagunak —Facebook, Instagram, Snapchat, TikTok eta X—, eta ondoren astebeteko epe bat zabaldu zitzaien: nahi zuenak sare horien kontsumoa nabarmen jaitsi zezakeen, eta ikertzaileek aldaketak neurtu zituzten osasun mentalarekin lotutako hainbat adierazleren bidez.
Ez zuten “teknologiarik gabeko astea” proposatu, ezta mugikorra alde batera uztea ere; helburua, zehazki, sare sozialetan ematen den denbora murriztea zen, eta hortik abiatuta ikustea nola mugitzen ziren sintomak.
Datuetan ikusitakoa: antsietatea, depresioa eta insomnioa behera
Astebeteko tarte horretan, sare sozialen erabilera gutxitu zutenen artean hiru joera nabarmendu ziren: antsietatearekin lotutako sintomak %16,1 jaitsi ziren, depresioari lotutakoak %24,8, eta insomnioaren ingurukoak %14,5. Aldiz, bakardade sentsazioak ez zuen ia aldaketarik izan, eta horrek iradokitzen du faktore sozial sakonagoak ez direla hain erraz mugitzen epe laburrean, ohitura digitalak aldatuta bakarrik.
Sareetatik kanpo, baina ez “pantailatik kanpo”: mugikorra beste modu batera
Murrizketak ez zuen esan nahi pantaila guztia desagertu zenik. Parte-hartzaileek sare sozialetako denbora bi ordutik ordu erdira ekarri zuten, baina mugikorraren erabilera orokorrak gora pixka bat egin zuen (%4,5). Hau da, sareak baztertu arren, askok denbora hori beste aplikazio batzuetan bete zuten: mezularitza, Internet bidezko bilaketak edo jolasak, besteak beste. Gainera, ikerketak jasotzen du etxean denbora gehiago eman zutela.
Hor dago azterlanaren gakoetako bat: hobekuntza ez dela derrigor “pantaila gutxiago” izateagatik soilik etorri, baizik eta zein jardueratan eta zein dinamika emozionaletan murgiltzen garen sare sozialetan.
Ondorio nagusia: “pantaila” baino, erabilera-modua dago eztabaidan
Emaitzek norabide batean apuntatzen dute: sare sozialen kontsumoa labur-labur murrizteak ongizatean hobekuntza ekar dezake, nahiz eta gainerako erabilera digitala bere horretan edo antzera mantendu. Horrek aditu askok aspaldi aipatzen duten ideia indartzen du: arazoa ez da teknologia bera, baizik eta zer-nola erabiltzen dugun.
Hala ere, ikerketak berak uzten du atea zabalik: astebeteko hobekuntza horiek zenbat irauten duten, denborarekin portaeretan zer eragiten duten, eta zein profilengan den eraginkorrena argitzeko, jarraipen luzeagoa eta ikerketa zabalagoa beharko litzateke.
Mezua, sinplea baina esanguratsua
Azterlanak ez du “sareak demonizatzen” eta ez du irtenbide magikorik proposatzen. Baina datuek esaten dute astebetez sareetan gutxiago ibiltzeak —eta horrek dakarren erritmo aldaketak— gazte askoren sintomak arintzen lagun dezakeela. Batzuetan, “pixka bat gutxiago” egitea, buruak “pixka bat gehiago” arnasa hartzea izan daiteke.
