Bilbon, larunbat arratsaldean, euskararen aldeko komunitateak mezu argi batekin bete du Miribilla: azken urteetako geldialdi-sentsazioari buelta emateko garaia dela eta, oldarraldiaren aurrean, gizarteak antolatu eta erantzun egin behar duela. Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, ‘Pizkundea’ ekitaldiak jende ugari bildu du, eta antolatzaileen arabera 6.000 lagun inguru batu dira.
Kontseiluak jarritako abiapuntua: kezka metatua eta atzeraldiaren arriskua
Kontseilua 1997an sortu zen, eta egun 31 euskalgintzako eragilek osatzen dute; tartean AEK, Elkar, Elhuyar, Jakin edo Bertsozale Elkartea. Larunbateko ekitaldian plazaratu duten diagnostikoaren muina da, aurrerapausoak izan arren, hizkuntza-normalizazioak moteltzeko joera hartu duela azkenaldian, eta egoera horrek euskal hiztunen komunitatean kezka handia pizten duela.
Ekitaldiko mezu nagusia ez da “defentsa” hutsean geratu: jauzi bat eskatu dute hizkuntza politikan. Kontseiluko ordezkariek nabarmendu dute «paradigma aldaketa bat behar du egon», eta helburua ez litzatekeela soilik minorizazioaren ondorioak arintzea; euskarak herritar guztiengan eragin dezan, politika ausartagoa eta orokortzaileagoa behar dela esan dute. Ildo horretan, Aize Otañok, Kontseiluaren izenean, norabidea zehaztu du: «Minorien babeserako ikuspegiarekin egindako politika publikoak atzean utzi, eta euskara herritar guztiengana hedatzeko, gizartean orokortzeko, handinahia duen hizkuntza politika ausarta».
Datu kezkagarria mahai gainean: arnasguneen etorkizuna, kolokan
Ekitaldiak beste oinarri bat ere jarri du eztabaidan: UEMArentzat Siadecok egindako proiekzio demolinguistikoa. Aurkeztutakoaren arabera, egungo hizkuntza politikek bere horretan jarraituz gero, 2036rako arnasguneak desagertzeko arriskuan egon litezke. Horren harira, ‘Jakin’-eko zuzendari Lorea Agirrek ohartarazi du: «Nahiko genuke gauzak ondo doazela esatea, baina hori gure burua engainatzea litzateke: euskararen etorkizuna jokoan dago».
Kontseiluak ekitaldi hau abiapuntu gisa ulertzen du: batetik, pizkunde baten premia sozializatzea; bestetik, hizkuntza politikan jauzi bat egiteko adostasun soziopolitikoa bultzatzea. Horren ildotik, Ane Elordik (Korrika) eta Goiatz Urkijok (Euskaraldia) ere azpimarratu dute euskararen alde «egon eta badagoen mugimendu hori» bistaratzea eta indartzea ezinbestekoa dela.
Oholtza kulturaren bidez: ahots eta aurpegi askoren mosaikoa
Mezua ez dute hitzaldietan bakarrik eman: oholtza kulturaren bidez jantzi dute, formatu dinamikoagoan. Miribillan aritu dira, besteak beste, Ramon Agirre, Miren Gaztañaga, Itziar Ituño, Edurne Azkarate eta Olaia Aguayo aktoreak; Gorka Urbizu, Gontzal Mendibil, Maia Iribarne, Miren Narbaiza (Mice), Joseba Tapia, Amets Aranguren, Anari, Beñat Goitia (Benizze) eta Julen Goldarazena (Flako Fonki) musikariak; eta Ane Labaka zein Sustrai Colina bertsolariak. Harmailetan, berriz, EH Bilduko eta EAJko ordezkariak egon dira, eta baita Ibone Bengoetxea ere, Eusko Jaurlaritzako Kultura eta Hizkuntza Politikako sailburua eta lehendakariordea.
Eskisabelen mezua: nekea partekatu, elkarguneak sortu
Idurre Eskisabelek arreta jarri du azken hilabeteetan komunitatean zabaldu den sentsazio batean: nekean eta bakardadean. Bere esanetan, elkarguneak behar dira, erabileraren eta gaitasunen beherakadak sortzen dituen kezkak partekatzeko, oldarraldiak eragindako minaz hitz egiteko eta eskubide-urraketak ezkutuan gordetzeko joera apurtzeko. Horren atzean ideia sendo bat jarri du: «hizkuntzak gugan gorpuzten dira, hizkuntza hiztunak dira», eta egoerari aurre egiteko antolaketa sozial zabalak eutsi behar diola.
“Egunerokoan” ere bai: leloak eta dei praktikoak
Ekitaldian zehar, mezua hainbat lelotan eta gomendio zehatzetan islatu da. Besteak beste, honakoak entzun dira: «Euskalduna bazara, euskaraz bizitzeko hautua egin»; «ez normalizatu eta isildu hizkuntza eskubideen urraketarik»; «zure ingurukoekin partekatu ezazu euskararen etorkizunak sortzen dizun kezka»; edo «zure lehentasun sozial eta politikoetara ekarri euskararen auzia». Ideia bera errepikatu da: euskara ez dadila “bigarren planoan” gelditu, ez harremanetan, ez erabakietan.
Jarraipena badu: hurrengo hitzordua Iruñean
Kontseiluak argi utzi du larunbatekoa ez dela amaiera, baizik eta lehen pausoa. Hurrengo geltokia finkatuta dago jada: ekainaren 13an, Iruñean, berriz elkartzeko deia egin dute, «berriro ere elkarrekin arnasa hartzeko, elkar elikatzeko, elkar hauspotzeko». Helburu bera mantentzen da: datozen hilabeteetan proposamenak mahai gainean jartzea eta euskararen etorkizuna bermatzeko adostasun soziopolitikoa elikatzea, azken urteetan eragileekin landutako Itun Soziopolitiko Berrirako Eskaintzaren testuinguruan.
