Europako Batzordeak AEBtako produktuen inportazioei %25eko muga-zerga ezarriko die apirilaren 1etik aurrera, Donald Trumpek Europar Batasuneko aluminio eta altzairuari jarritako zergari erantzuteko. Gerra ekonomiko horrek Euskal Herriko lehen sektorean eragina izango du, batez ere ardo, gazta eta arrain-kontserben ekoizpenean, AEBk haien merkatu nagusietako bat direlako.
Muga-zerga berriak eta Europaren erantzuna
AEBen erabakiak Europar Batasuneko esportazio askoren gaineko %25eko muga-zerga ekarri du, eta horri erantzuteko, Bruselak 26.000 milioi euroren balioa duten AEBtako produktuei tasa bera ezartzea erabaki du. Neurri honek hainbat produktu kaltetuko ditu, hala nola luxuzko artikuluak, etxetresna elektrikoak eta elikagaiak.
Apirilaren 13tik aurrera, oihartzun zabalagoa izango du neurriak, etxetresna elektrikoak, larruzko produktuak eta elikagai batzuk, besteak beste, arrautzak eta intxaurrak, garestituko baitira. Bruselak negoziaziorako tartea uzten duen arren, Trumpek jada iragarri du muga-zerga horiek orokortu eta gehiago igotzeko aukera aztertzen ari dela.
Horrek kezka sortu du Euskal Herrian eta Europar Batasuneko hainbat herrialdetan, AEBekin harreman komertzial handia duten enpresak eta sektoreak zuzenean kaltetuko direlako.
Txakolinaren eta gaztaren esportazioak arriskuan
Euskal Herrian, ardo ekoizpena eta elikagaiak izan daitezke kaltetu handienak. Eusko Jaurlaritzako Elikadura sailburu Amaia Barredok emandako datuen arabera, EAEko ardo ekoizleek 35,5 milioi euro esportatzen dituzte AEBetara urtero. Gipuzkoako txakolin upategiek bakarrik 3,7 milioi euroko esportazioak egin zituzten 2024an.
Halaber, gaztak eta arrain-kontserbak ere izan daitezke muga-zerga berrien biktima nagusiak. Barredok azaldu duenez, sektore horiek AEBetarako salmentak handitzen ari ziren azken urteotan, eta 4,6 milioi euroko arrain-kontserbak esportatzen dira urtero. Atuna eta antxoa dira gehien esportatzen diren produktuak.
Jaurlaritzaren arabera, EAEko nekazaritzak ez du AEBekiko mendekotasun handirik, baina muga-zergek eragin nabarmena izan dezakete ekoizleen errentagarritasunean, esportazioen beherakadaren ondorioz.
Nafarroako enpresak alternatiben bila
Nafarroan, nekazaritzako elikagaien industriak ere eragina jasango du. 2024an, AEBetara egindako esportazioek 72 milioi euroko errekorra hautsi zuten, Diario de Noticias-ek DataComex estatistika txostena aipatuz argitaratu duenez. Esportatutako produktuen artean, izoztutako elikagaiak eta produktu gourmetak nabarmentzen dira, eta ia 200 enpresak izan zituzten merkataritza harremanak AEBekin joan den urtean.
Diego Galilea Alinar Errioxa, Aragoi eta Nafarroako nekazaritzako elikagaien patronaleko zuzendari nagusiak adierazi duenez, hainbat enpresa bitartekariak bilatzen ari dira edo zuzenean AEBetan ekoizteko aukera aztertzen ari dira.
Gerra komertzialak lehen sektorea baldintzatuko du
Merkataritza gatazka honek Euskal Herriko ekoizle eta esportatzaile askoren errentagarritasuna kolokan jar dezake, batez ere AEBetan merkatu garrantzitsua duten sektoreetan. Ardoa, gazta eta arrain-kontserbak izango dira neurri berrien ondorioak gehien pairatuko dituzten produktuak, baina beste industria batzuek ere etorkizunean arazo berdinak izan ditzakete.
Egoera honi aurre egiteko, Euskal Herriko enpresa eta ekoizle batzuk merkatu alternatiboak bilatzen ari dira, edo, are gehiago, AEBetan ekoizteko aukerak aztertzen. Bitartean, Bruselak eta Washingtonen arteko negoziazioen emaitza funtsezkoa izango da, gatazka ekonomikoak haratago joko duen ala ez erabakitzeko.
