Nafarroako Osasun Publikoaren eta Lan Osasunaren Institutuak (ISPLN) eltxo tigrearen presentzia kontrolatzeko eta zaintzeko kanpaina berri bat jarri du martxan. Eltxo inbaditzaile hau dagoeneko ezarritzat jotzen da Nafarroa iparraldeko zenbait herritan, hala nola Bera, Sunbilla eta Baztanen. Gainera, beste 15 udalerritan ere noizbehinka atzeman da.
Hedapena eta kontrol-neurriak
ISPLNek 2016an abiatu zuen zaintza plana, eta martxo honetan berritu du entomologia bidezko kanpaina. Iazko kanpainak martxotik abendura bitarte iraun zuen eta 1.736 tranpa jarri ziren 68 laginketa-puntutan. Horrez gain, helduak atzemateko bi tranpa berezi ere instalatu ziren.
Emaitzek erakutsi dute laginketa-puntuen %40tan eltxoaren arrautzak atzeman zirela, eta %43tan helduak detektatu zirela: guztira, 775 ale, batez ere Bera eta Bertizarana inguruan.
Parkeetan tratamenduak eta hedapena herriz herri
Bertizko parkean tratamendu entomologiko bat aplikatu zen udaberrian, bisitari ugariko gunea izanik arriskua murrizteko helburuarekin. 2023an, eltxo tigrea 18 udalerritan atzeman zen: Altsasu, Aranguren, Baztan, Bera, Beriain, Berriobeiti, Bertizarana, Castejon, Oltza Zendea, Leitza, Ledea, Erriberri, Orkoien, Iruñea, Zangoa, Sunbilla, Tutera eta Zizur Nagusia. Hala ere, ezarpen iraunkorra iparraldean baino ez da baieztatu.
Zer da eltxo tigrea eta zer arrisku dakartza?
Aedes albopictus espezieko eltxoa da, ehunka espezie inbaditzaileetako bat. Asiako jatorrikoa da, eta ingurune urbano eta periurbanoetan ugaltzeko baldintza egokiak aurkitzen ditu. Normalean, distantzia motzak egiten ditu (50-200 metro), baina garraio bidez luzeago bidaiatu dezake.
Eltxo txikia da, iluna eta bularrean zuri-beltzeko marrekin. Haren ziztadek azkura, mina eta, gutxitan, arnas arazo arinak edo sukar tropikalak sor ditzakete (dengue, zika edo chikungunya).
2024an Nafarroan 29 dengue kasu eta chikungunya kasu bat erregistratu ziren, denak kanpotik ekarriak. Horrek prebentzioaren garrantzia azpimarratzen du: bidaietan neurriak hartu, sintomak goiz antzeman, eta gaitzak dituztenek eltxoek ziztatzea saihestu, infekzioa beste pertsona batzuei transmititzea galarazteko.
Prebentzioa: funtsezkoa herritarren eta udalerrien partetik
ISPLNek “One Health” ikuspegia jarraitu nahi du, hau da, osasunaren ikuspegi integratua: giza osasuna, animaliena eta ekosistemena batera kontuan hartzen dituena. Hori dela eta, herritarren eta toki-erakundeen inplikazioa ezinbestekoa dela azpimarratu du.
Tokiko administrazioek zeregin handia dute prebentzio-politiketan. Horregatik, azken urteetan jardunaldiak eta prestakuntzak antolatu dira, baita informazio-liburuxkak banatu ere. Kanpaina honetan, bideo hezitzaile bat ere sortu da herritarrek eltxoaren inguruko informazioa izan dezaten.
Herritarrentzako gomendio praktikoak
- Ez utzi urik pilatzen estolda, teilatu-tutu, edo ureztatzeko sistemetan.
- Itxi erabilerarik gabeko igerileku eta putzuak urik bildu ez dezaten.
- Hustu eta garbitu maiz loreontziak, kuboak eta jostailuak.
- Etxeko animalien edalontziak garbitu aldian behin.
- Erabili eltxo-sareak leiho eta ontzietan.
Azkenik, Mosquito Alert aplikazioaren bidez, edonork eltxo susmagarri baten argazkia bidal dezake. Adituen bidez egiaztatzen da eta emaitzak mapa publiko batean argitaratzen dira.
