Milaka zientzialari elkartu dira Nicen, itsas hondo sakonaren ustiapenak ekar ditzakeen arrisku larriak salatzeko. Ekainaren 3tik 6ra bitartean, 2.000 aditu bildu dira bertan, Nazio Batuen Ozeanoen Konferentziaren aurretik, manifestu zorrotza aurkezteko asmoz.
Manifestu argia: «Orain jardun behar da»
Bileraren ondorio nagusia argia izan da: ezin da gehiago itxaron. «Jardun behar da, jardun behar da orain eta zientzian oinarrituta. (…) Bukatu da diskurtsoen eta ezbaien garaia», dio sinatutako manifestuak. Hamar neurri zehaztu dituzte, baina mezu nagusia da ozenena: itsas hondo sakoneko metal eta mineralen ustiaketa erabat debekatu behar da.
Klimarako bonba: itsas hondoak oreka ekologikoan duen funtzioa
Zientzialariek ohartarazi dute itsas hondoaren ustiapenak kliman eta bizitzan eragin kaltegarri eta atzeraezinak izango lituzkeela. Itsas hondoek berotegi-efektuko gasen %38 xurgatzen dute, baita sortutako beroaren %93 ere. Karbono dioxido hori askatzeak, adituen esanetan, «karbono-bonba» aktibatuko luke, planeta larrialdi klimatikoaren zurrunbiloan sakonago hondoratuz.
Arrotza eta ezezaguna: ilargatik hurbilago, hondo ozeanikotik baino
Anne-Sophie Roux ekologistak dioen moduan, «ilargiaren azala baino hobeki ezagutzen dugu itsas hondo sakona». Ekosistema horien osaera eta dinamika ia ezezagunak dira, eta espezieen %80 oraindik deskubritu gabe dago. Hori dela eta, eremu horietan esku hartzea arrisku handi bat da, haren ondorioak aurreikusi ezinik.
Ustiapenerako bidea: AEBen dekretua eta TMCren kontratua
Zientzialarien salaketa ez da hutsetik sortua. AEBtako presidente ohia, Donald Trump, izan da meatzaritza honen bultzatzaileetako bat. Maiatzean sinatu zuen dekretu baten bidez, TMC multinazional kanadarrari baimena eman zion itsas hondoetan erauzketa egiteko, AEBtako uretan ez ezik, nazioarteko uretan ere. Hori guztia, Nazio Batuen irizpideak albo batera utzita.
IHNAren barruko tentsioa: lobbyen itzala
Itsas Hondoen Nazioarteko Autoritatea (IHNA) arduratzen da nazioarteko urak —planetaren eremuaren erdia eta ozeanoen %64 ordezkatzen dutenak— zaintzeaz. Berez, munduko ondasun publiko gisa kontsideratzen dira, eta IHNAk esplorazio baimen batzuk baino ez ditu eman orain arte, ez ordea ustiaketa komertzialerako.
Leticia Carvalho ozeanografo brasildarra da IHNAko presidente berria, aurreko presidente Lodge ordezkatuz. Haren eta TMCren arteko loturak agerian utzi zituen prentsak, eta ekologistek ustelkeriaren zantzuak salatu dituzte: «Galdetzen diogu otsoari arditegia zaintzea», adierazi du Sandor Mulsow geologoak, erakundea utzi ostean.
2024ko uztailean, erabakigune
Uztailaren 7tik 18ra IHNAren negoziazio ziklo garrantzitsua egingo da. Helburu nagusia: ustiapen komertzialaren inguruko araudia finkatzea. Moratoriarik ez da aurreikusten momentuz, eta lobbyek eragin handiagoa dute oraindik ere zientzialariek baino.
Aurrerapenak eta itzalak
Bitartean, estatu eta gobernu askok goraipatu dute Nazioarteko Itsasoa Babesteko Hitzarmenaren alde egindako aurrerapena. 2023an 116 estatuk sinatu zuten testua, baina orain arte 31k baino ez dute berretsi, eta 60 sinadura behar dira indarrean jartzeko. Frantziako Gobernuak iragarri du 2026ko urtarrilaren 1ean jarriko dutela martxan, baina zientzialariek zalantza agertu dute: ea «greenwashing» hutsa ez ote den izango.
Azken abisua: denbora agortzen ari da
Zientzialarien oihuak ezin dira gehiago alde batera utzi. «Ezin dugu gehiago itxaron», azpimarratu dute Nicen bildutako adituek. Erabakiak orain hartu ezean, etorkizunean, ondorioak jasango ditu gizateriak. Eta orduan, agian, berandu izango da.
