Europako Batzordeko presidenteari, Ursula von der Leyeni, eta EBko estatu kideetako Ingurumen ministroei zuzendutako gutun publiko batean, 156 erakunde ekologista eta hondakinen kudeaketa iraunkorraren aldeko taldek ohartarazi dute: hondakinak erretzeko planta berrien eraikuntza Europa osoan bertan behera uzteko premia dago.
Sinatzaileen artean daude GuraSOS eta Errausketaren Aurkako Mugimendua, eta euren ustez, EBk jada errausketaren gaitasun gehiegizko egoeran murgilduta dago. Helburuek eskatzen duten birziklatze eta hondakin-murrizketa maila lortuta, gaur egun dauden azpiegiturekin aski izango litzateke etorkizuneko beharrak asetzeko.
«Errausketak ekonomia zirkularra oztopatzen du»
Gutunean salatu dutenez, errausketaren hedapenak zuzenean zapuzten ditu hondakinak prebenitzeko, berrerabiltzeko eta birziklatzeko estrategiak, eta, era berean, ekonomia zirkularra ahultzen du. Gainera, azpimarratu dute errausketaren bidez sortzen den energiak karbono isuri handiagoak ditu iturri tradizional askok baino, plastikoek duten edukin fosil altua dela eta.
Zubietako erraustegia ere aipatu dute kasu zehatz gisa, eta azpimarratu dute berotegi-efektuko gasen emisioek gatazkan jartzen dituztela EBk klima-neutraltasunarekin hartutako konpromisoak.
«Azpiegitura kutsatzaile berriak eraikitzeak hamarkadetan iraungo duen emisio-maila finkatuko luke», ohartarazi dute. Hori dela eta, moratoria ezartzea ezinbestekoa dela diote, Europako Itun Berdea eta Industria Garbiaren Ituna betetzea posible izan dadin.
Osasuna jokoan: inguruko herritarrak arriskuan
Gutunak ohartarazten du erraustegi inguruko komunitateak substantzia toxiko iraunkorren eraginpean daudela. Besteak beste, dioxinak, metal astunak eta PFAS substantziak aurkitu izan dira lurralde horietako lurzoruetan, elikagaietan eta baita gizakien gorputzean ere.
Substantzia horiek minbizia, immunitatearen disfuntzioak eta garapen-arazoak eragiteko gaitasuna dutela azaldu dute, eta egoera hori legea betetzen duten instalazioetan bertan ere gertatzen dela nabarmendu dute.
Moratoria eskari zehatz gisa
Gutunaren azken zatian, hiru aldarrikapen nagusi aurkeztu dituzte erakunde sinatzaileek:
- EB osoan errausketa-instalazio berrien eraikuntza geldiaraztea, berehala.
- Dagoeneko dauden instalazioen gaitasuna progresiboki murrizteko estrategia nazional eta europarrak garatzea.
- Ekonomia zirkularrean oinarritutako azpiegituretan inbertitzea, hala nola berrerabilpen-sistemetan, konpostajean eta birziklatze aurreratuan, ingurumenarekiko errespetuzko eta klima-seguruagoa den hondakin-kudeaketa lortzeko.
Azkenik, erakundeek adierazi dute prest daudela Ursula von der Leyenekin harremanetan jartzeko eta proposamenak sakonago aztertzeko.
