Donostia Europako hegoaldeko erdigune kuantiko nagusietako bat bihurtu da, IBM Quantum System Two superordenagailuaren inaugurazioarekin. Sistema aurreratu hau Ikerbasqueren eraikin berrian, IBM-Euskadi Konputazio Kuantiko Zentroan kokatu da, eta Basque Quantum (BasqueQ) estrategiaren parte da. Ekimen horretan Eusko Jaurlaritza, hiru foru aldundiak eta IBM enpresa ari dira elkarlanean.
Ekitaldia giro instituzionalean egin zen, eta bertan izan ziren, besteak beste, Imanol Pradales lehendakaria, Eneko Goia Donostiako alkatea, Jay Gambetta IBM Quantum-eko presidenteordea, Eider Mendoza Gipuzkoako diputatu nagusia eta Horacio Morell IBM Espainiako presidentea.
Industria eta ikerketa eraldatzeko gaitasuna
Lakua-ren arabera, makina honek «aukera berriak irekiko ditu sektore estrategikoetarako transferentzia teknologikoan» eta aukera emango du erronka konplexuei heltzeko, hala nola material berrien diseinuan, industria-prozesuen optimizazioan, simulazio biomedikoan edo adimen artifizialerako algoritmo berrien garapenean.
Imanol Pradalesek azpimarratu duenez, teknologia kuantikoek «eguneroko bizitzan eragin zuzena izango dute osasunean, sendagai berrien garapenean, komunikazioetan, energian edota zibersegurtasunean», eta gaineratu du Euskadi «ondo kokatuta» dagoela alor honetan.
Zientziarako ate berriak
Pedro Miguel Etxenike Donostia International Physics Center-eko presidenteak adierazi duenez, ordenagailu kuantiko hau «aukera ugari irekiko dituen mugarri garrantzitsua» da. Bere esanetan, «ikerketa zentroetan eragin handia izango du, kalkulu konplexuak egitea ahalbidetuko duelako, gaur egun amestu ere ezin daitezkeenak. Botika berrien diseinutik hasi eta ekosistema oso konplexuen modelaketara arte».
Autogobernuaren emaitza eta etorkizunerako apustua
Etxenikeren hitzetan, makina berria «autogobernuaren arrakastaren ikur» ere bada, urte luzez egindako politika zuzenen ondorioz Euskadik punta-puntako azpiegiturak lortu dituelako.Bestalde, Pello Otxandiano EH Bilduko bozeramaileak inaugurazioan nabarmendu zuen «herrialdearen etorkizunerako apustu zuzena» dela hau: «Donostiako mila kuantikoak (Ikerbasque, CFM, DIPC, Nanogune…) ekosistema sendoa osatzen du, gure herrialdea teknologia kuantikoaren abangoardian kokatuz».
Teknologia iraultzailea
IBM Quantum System Two gaur egun dagoen sistema modular kuantikorik aurreratuena da. Qiskit softwarearen bidez 5.000 operazio kuantiko egiteko gai da, energia kontsumo oso eraginkorrarekin.
Aplikazio praktikoen artean aipatzen dira proteinen konbinazio guztiak modelatzeko gaitasuna —osasunean erabilera handikoa izango dena— edota NASAk bost hamarkadatan sateliteetatik bildutako irudien analisian laguntzea, klimaren bilakaera eta metanoaren hodeien mugimendua hobeto ulertzeko.
Lakua-k adierazi du makina hau «eskala erabilgarrian algoritmoak exekutatzeko» gai izango dela, ordenagailu klasikoek inoiz lortu ezin duten mailan.
