Azaroaren 22an ospatuko da Kutxa Fundazioaren Irun Literatura Sarien 46. edizioa, eta aurten Anjel Lertxundi izango da ekitaldiaren protagonista nagusietakoa. Idazle oriotarrari Ibilbidearen Saria emango diote, euskal literaturan egindako lan ugari eta sakonaren aitortzan.
Saria epaimahaiak proposatu du, eta haren osaera ez da nolanahikoa: Euskal Editoreen Elkartea (EEE), Euskal Idazleen Elkartea (EIE), Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkartea (EIZIE) eta Galtzagorri Elkartea dira hautagaitza babestu dutenak.
Lertxundiren ibilbidea: hitzaren zerbitzura bizitza oso bat
Lertxundi, euskal literaturaren erreferente nagusietakoa, lan oparoa egin duen egilea da. Bere ibilbidean nobela, saiakera, haur eta gazte literatura, itzulpenak eta kazetaritza uztartu ditu, eta euskarazko prosa garaikidearen oinarri sendoetako bat bihurtu da.
1970ean argitaratu zuen lehen lana, Hunik arrats artean, eta azkena, 2024an kaleratutako Berbelitzen hiztegia izan da. Literaturatik harago, zinemaren eta telebistaren mundura ere egin du salto: Hamaseigarrenean aidanez nobela zinemara egokitu zuen eta gidoigintzan aritu izan da urte luzez.
Euskal literaturan duen eragina ukaezina da, eta bere lanak sarituak izan dira maiz: Kritikaren Sari Nazionala bi aldiz irabazi du (1983 eta 1991), baita Euskadi Saria (1999) eta Espainiako Saiakera Sari Nazionala (2010) ere. Gainera, Rosalia de Castro saria jaso zuen bere ibilbide osoagatik, eta Euskaltzaindiko kide urgazlea da 1983tik, 2021etik ohorezko kide izanik.
Lau sari nagusi eta bi aipamen berezi
Ekitaldian ez da Lertxundiren aitortza bakarrik banatuko. Lehiaketaren lau modalitateetako garaileak ere iragarriko dira. Euskarazko eleberriaren saria Garazi Kamio Anduagak jasoko du, Moebiusen Ertzak lanagatik, eta euskarazko poesian Karlos Linazasoro Izagirrek irabazi du Bazter utzietan liburuarekin. Gaztelaniazko eleberriaren irabazlea Mario Marini da (CMYK), eta poesiaren arloan, Marina Casado (Un mar que nadie mira).
Irabazleek garaikurra eta diru-saria jasoko dute: eleberrien kasuan 20.000 euro, eta poesian 15.000 euro.
Euskarazko lanak Elkar argitaletxeak kaleratuko ditu, eta gaztelaniazkoak Pepitas de Calabaza eta Reino de Cordelia argitaletxeek.
Epaimahaiak, halaber, aipamen berezia egin die Txema García-Vianaren “Bidaiak, laztanak eta orbainak” eleberriari eta Maite Lopez Las Herasen “Oren hilak” poesiari, biak euskarazko lanen artean nabarmendu baitira.
Literaturaren festa Irungo Kontserbatorioan
Kutxa Fundazioaren arabera, sari-banaketa azaroaren 22an, 19:30ean izango da Irungo Kontserbatorioan, eta bertan bilduko dira literatur munduko hainbat ordezkari, sortzaile eta irakurle. Ekitaldia, urtero bezala, euskal literaturaren topagune garrantzitsuenetako bat bihurtuko da.
Sari hauek euskal eta espainiar literaturaren sustapenean, sormenaren babesean eta hizkuntza bien arteko elkarrizketan funtsezko ekarpena egiten dutela azpimarratu dute antolatzaileek.
Lertxundi, belaunaldi oso baten ispilu
Epaimahaiaren hitzetan, «Anjel Lertxundiren lanak belaunaldi oso bati literaturarekiko zaletasuna piztu dio, eta euskararen literatur tradizioa berritu du, formaren zein edukien aldetik». Lertxundik, berriz, behin baino gehiagotan azpimarratu izan du idaztea dela «pentsatzeko eta bizitzeko modu bat», eta bere lanen bidez irakurlearen eta gizartearen arteko lotura sendotu nahi izan duela.
Azaroaren 22ko ekitaldian, beraz, Lertxundik bere ibilbidearen mugarri sinbolikoa jasoko du, eta euskal literaturaren historia modernoaren pasarte esanguratsuenetako bat biribilduta geratuko da.
