Euskal zientzia eta berrikuntza berriro ere Europa mailako proiektu baten abangoardian daude. NEIKER zentro teknologikoak, Eusko Jaurlaritzaren Elikadura, Landa Garapen, Nekazaritza eta Arrantza Sailaren menpe dagoen erakundeak, SEA2LAND proiektua koordinatu du azken urteotan. Ekimen hau Europar Batasunaren Horizon 2020 programak finantzatu du, eta helburu ausarta izan du: arrantza- eta akuikultura-sektoretik sortzen diren hondakinak lurra elikatzeko baliabide bihurtzea, nekazaritzaren eredu jasangarriago baterantz bidea zabalduz.
Inportatutako ongarrien mendekotasuna: Europako ahulgune estrategikoa
Europak urtero erabiltzen dituen ongarrien erdiak baino gehiago inportatzen ditu, batez ere Errusiatik eta Marokotik. Horrek kostuak garestitzeaz gain, kontinente osoa nazioarteko tentsioen aurrean zaurgarriago bihurtzen du. Gainera, erabilera horrek baliabide fosil eta mineralen menpekotasuna areagotzen du —energia asko kontsumitzen duten eta ingurumenari kalte handia egiten dioten baliabideak, alegia—.
Horri aurre egiteko, NEIKERrek gidatutako SEA2LAND proiektuak tokiko hondakinak berreskuratu eta ongarri bihurtzeko soluzioak garatu ditu, ingurumenarekiko errespetua eta ekonomia zirkularra uztartuz.
Arrantzako hondakinetatik ongarri biologikoetara: laborategitik lurrera
SEA2LAND proiektua 11 herrialdetako 26 erakunderen arteko lankidetza izan da. Bazkide horiek hainbat teknologia garatu dituzte: bokashi eta konpostaje aurreratuaren bidezko metodo sinpleak, edota hidrolisi entzimatikoak bezalako prozesu sofistikatuak. Horiez gain, mikroalgen erabilera ere aztertu da, hondakin-uretan dauden nutrienteak atxiki eta ongarri likido berriak sortzeko aukera eskainiz.
Euskal Herrian, NEIKERrek atunaren kontserba-enpresetako gatzun hondakinak izan ditu ikerketa-ardatz. Hondakin hauek, gazitasun handikoak izanik, mikroalgen bidezko biorremediatze-prozesuen bidez tratatu dira, uretan zeuden nutrienteak nekazaritzarako baliagarri diren konposatu bihurtuz.
Emaitza praktikoak: brokolia eta lurzoru osasuntsuagoa
NEIKERrek Derion (Bizkaia) egindako eremu-probetan frogatu du SEA2LAND proiektuaren bidez lortutako ongarrien eraginkortasuna. Brokoliarekin egindako saiakuntzek erakutsi dute lurzoruaren emankortasuna eta mikrobioen jarduera handitzen direla, eta, horren ondorioz, laboreen erresilientzia hobetzen dela.
Zentroko ikertzaile Miriam Pinto doktorearen arabera, «proiektuak ez du soilik hondakinen kudeaketa hobetzen, baizik eta nekazaritza osasuntsu eta autonomoago baterako bidea erakusten du». Gainera, Pintok ohartarazi du «fosforoa izango dela etorkizun hurbilean nekazaritzaren erronka nagusietako bat, eta funtsezkoa dela elementu hori modu jasangarrian berreskuratzea».
Ingurumenaren mesedetan eta nekazaritzaren zerbitzura
SEA2LANDen bidez sortutako ongarri biologiko berriak Europako araudia betetzen dute eta nekazaritza ekologikoan erabiltzeko modukoak dira. Proiektuaren kalkuluen arabera, urtean 1,8 milioi tona nitrogeno berreskura liteke Europan teknologia horiek ezarriz gero. Horrek, gainera, inportazioen mendekotasuna gutxitu eta nekazaritza-sistemaren autonomia handituko luke.
Pintok nabarmendu duenez, «askotan hondakin gisa ikusten dugunak potentzial handia du; SEA2LANDek frogatu du itsasoko hondakinak baliabide bihur daitezkeela, eta, horrela, zirkulua itxi».
Estrategia europar eta euskal helburuekin lerrokatuta
Proiektuak bat egiten du Euskadiko Ekonomia Zirkularraren 2030 Estrategiarekin, zeinak material zirkularren erabilera handitzea eta produktibitate materiala areagotzea ditu xede. Horrez gain, Europako Bioekonomiaren Estrategiarekin bat dator, nekazaritza-sektorearen jasangarritasuna eta autonomia indartuz.
Azken batean, NEIKERrek gidatutako SEA2LAND proiektuak erakutsi du zientziaren, berrikuntzaren eta lurraldearen arteko aliantzak aukera ematen duela itsasoko hondakinetatik nekazaritzako etorkizun berdeago bat eraikitzeko.
