Eusko Jaurlaritzak, Miñaon egin den Zientzia, Teknologia eta Berrikuntzaren Euskal Kontseiluaren bileran, ZTBP 2030 Planaren birformulazioa aurkeztu du, hurrengo urteetan Euskadik zientzian, teknologian eta berrikuntzan izango dituen erronkei modu egokituan erantzuteko helburuarekin. Imanol Pradales Lehendakaria izan da saioaren buru, eta haren hitzetan, «Zientzia, Teknologia eta Berrikuntza Plana izatea ez da luxua; kontrakoa baizik: herrialde baten garapen ekonomiko, sozial eta produktiborako ezinbesteko tresna da».
Planaren berrikusketak, gainera, azken urteetan testuinguru globalak izan duen aldaketa sakonari erantzun nahi dio: teknologia disruptiboen gorakadari, esparru geopolitikoaren ziurgabetasunari eta gizarte-eredu iraunkorrago eta inklusiboagoen beharrari.
Ardatz estrategiko berrituak: lau zutabetan egituratutako ibilbide-orria
Plan berritua lau zutabe estrategikotan antolatzen da, eta horietako bakoitzak helburu espezifikoak eta neurri berritzaileak jasotzen ditu:
- Kualifikazio altuko pertsonak: talentua erakartzea eta sendotzea
ZTBP 2030 Planak lehentasunez jorratzen du zientzia- eta teknologia-talentua sortu, erakartzen eta atxikitzea. Horretarako, Ikasketa Aurreratuen Zentro bat sortzea aurreikusten da, eta mugikortasun zein prestakuntza dualeko programak indartuko dira. Genero berdintasuna eta STEM bokazioak ere ardatz garrantzitsuak izango dira. - Abangoardiako zientzia: ikerketa bikaintasuna eta diziplinartekotasuna
Planak ikerketa bikain eta diziplinartekoa bultzatzen du, eta bereziki indartzen du IKUR Estrategia, zeinak esparru hauek lehenesten dituen: neurozientziak, teknologia kuantikoak, neutronika, superkonputazioa eta adimen artifiziala. Arlo horietan emaitza zientifiko eta ekonomiko handiko proiektuak garatzea da xedea. - Lehiakortasuna eta lidergo industriala: industria-ehun sendo baten alde
Industria eraldatzeko eta burujabetza teknologikoa handitzeko asmotan, planak bi tresna ezartzen ditu: Irabazi, sektore traktoreentzat eta hazi, garatzen ari diren sektoreentzat. Bi kategorien bidez, ezagutzaren transferentzia, nazioartekotzea eta berrikuntza aplikatua bultzatuko dira. - Berrikuntza eraldatzailea: Faroei lotutako ikuspegi berritzailea
Aurreko zutabeei gehituta, planak Berrikuntza Faroak izeneko egitura sortu du, adimen artifiziala, zibersegurtasuna, teknologia kuantikoak, deskarbonizazioa, osasuna edo elikadura jasangarria bezalako esparruetan proiektu estrategikoak gidatzeko. Berrikuntza zientzia, teknologia eta sormen kolektiboaren arteko uztarketa gisa ulertzen da.
Dimentsio sozial eta kulturala: gizartea erdigunean
Planak gizarte-kohesioa eta euskal kulturaren balioa ere jorratzen ditu. Helburu nagusiak izango dira:
- Gizarte- eta giza-zientzien integrazioa berrikuntza-politiketan.
- Euskararen biziberritzea.
- Ezagutzaren gizarteratzea.
- Euskadiko erronka sozial, kultural eta demografikoen inguruko ikerketa sustatzea.
Azken batean, planak berrikuntza ez du soilik industria- eta zientzia-esparruetara mugatzen: garapen komunitario eta kulturalerako ere funtsezko tresna izan nahi du.
RIS4 eta etorkizuneko finantzaketa: euskal estrategia Europako norabidearekin lerrokatuta
Planaren eguneratzeak RIS4 espezializazio adimenduneko estrategiara pauso sendoa ematen du. Esparru sistemiko eta eragin-orientatu horrek industria adimenduna, energia garbiak, osasun pertsonalizatua eta sektore emergenteak lehenesten ditu, Europako politikekin bat eginez.
Finantzaketari dagokionez, Eusko Jaurlaritzak berretsi du I+G+b arloko aurrekontua gutxienez %6 handituko duela urtero 2026–2030 epean, egonkortasuna eta baliabide nahikoak bermatuz.
Ekarpenei irekita: herritarrek eta eragileek azken bertsioa osatuko dute
Aurkezpena egin ostean, parte hartzeko epea zabaldu da. Eragile, erakunde eta herritarrek ekarpenak egin ahal izango dituzte, dokumentua aberastu eta euskal gizartearen behar eta itxaropenekin bat datorrela ziurtatzeko.
