ELA, LAB, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek iragarri dute martxoaren 17an greba orokorra bultzatuko dutela Hego Euskal Herrian, gutxieneko soldata propioa ezartzeko dinamika “blokeatuta” dagoela iritzita. Bilbon egindako agerraldian azaldu dutenez, helburua da gutxieneko soldata hemen erabaki ahal izatea, eta aldarrikapena lelo honetan laburbildu dute: «Gutxieneko soldata hemen erabaki. SMI 1.500 euro. Mejorar salarios para repartir la riqueza».
Blokeoaren ardatzak: Confebask, CEN eta ILPen ate itxiak
Sindikatuen arabera, EAEko blokeoa argi geratu da Confebask patronalak negoziatzeari uko egin diolako, nahiz eta Jaurlaritzak berak gaiari heltzeko eskatu izan. Ondoren, Eusko Legebiltzarrean ere eztabaidarako bidea itxi dela salatu dute: azaroan, EAJk eta PSEk PP eta Voxekin batera atzera bota zuten, 138.495 sinadurak babestutako Herri Ekimen Legegile bat (ILP), helburutzat zuena Gasteizko Parlamentuak Espainiako Gobernuari eskumen hori ahalbidetzea eskatzeko urratsa ematea.
Nafarroan ere antzeko dinamika garatu dela gogorarazi dute, 18.316 sinaduraren babesarekin, baina gehiengo politikoen aurkakotasuna eta CEN patronalaren ezezkoa tarteko, bidea trabatuta geratu dela adierazita. Egoera horren aurrean, sindikatuek «eraso antidemokratikoa» aipatu dute, haien ustez herritarrek lege-aldaketak proposatzeko duten kanal nagusietako bat oztopatu delako; antzekoak gertatu direla ere esan dute beste ILP batzuekin, tartean pentsiodunen mugimenduak bultzatutakoarekin.
1.500 euroko proposamena: soldatak, pentsioak eta prekaritatea mahai gainean
Deitzaileek abiapuntu gisa jarri dute 2026rako 1.500 euroko SMI bat, eta zehaztu dute hori ezartzeko beharrezkoa litzatekeela Gasteizko eta Iruñeko parlamentuek eskumena izatea, Espainiako Kongresuan Langileen Estatutuaren 27. artikulua egokituta. Horregatik, alderdi politikoei eskatu diete aldarrikapen hori Madrilera eramateko, eta aldi berean ohartarazi dute ez dutela babestuko EAEren edo Nafarroaren estatus juridiko edo politikoan aldaketarik, eskumen hori aitortzen ez bada.
Sindikatuen iritziz, gutxieneko soldataren igoerak hitzarmen negoziazioan eragina izango luke, eta gainerako soldatak gorantz bultzatzeko aukera zabalduko luke; horregatik aurkezten dute greba, langile klase osoarentzat “mugarri” gisa. Gainera, nabarmendu dute 1.500 euroko gutxienekoak «emakumeen soldata-arrakala» murrizten lagunduko lukeela, eta ondorio zuzena izango lukeela prekaritate handiena duten kolektiboetan (gazteak, migratzaileak edo dibertsitate funtzionala duten pertsonak).
Azken ideia gisa, esparru sozial zabalagoa ere gehitu dute: SMI hori «babes sozialerako oinarri» bihurtu beharko litzatekeela, pentsio minimoarekin lotuta ere bai, eta etxebizitza eskuratu eta bizitza independentea garatzeko gutxieneko baldintzak bermatzeko adinakoa izan dadila.
Nafarroako mezua eta erreakzioak: UGT-CCOOren jarrera, ganberen deia eta Torresen “elkarrizketa” apustua
Iruñean egindako agerraldian, Imanol Pascual (ELA), Imanol Karrera (LAB) eta Ane Apezetxea (Steilas) ordezkariek azpimarratu dute gutxieneko soldata finkatzeko eskumena eskuratzeak erabakitzeko eskubidean aurrerapauso bat ekarriko lukeela, prekaritatearen aurka baliagarria izango litzatekeela eta aberastasunaren banaketa hobetzen lagunduko lukeela. Nafarroako datu sozial bat ere jarri dute mahai gainean: ekonomiaren ziklo hedakor batean pobrezia tasa %12tik %18ra igo dela gogorarazi dute.
Horrez gain, UGT eta CCOO sindikatuei kritikak egin dizkiete, Nafarroan aldarrikapenaren blokeoan parte hartzen dutela iritzita; Pascualek nabarmendu du «Nafarroako langileen %40» ordezkatzen dutela, eta Maria Chivite lehendakariak ez duela bilera bat ere onartu haiekin. Karrerak ere esan du Nafarroan bi langiletik bat prekaritate egoeran dagoela, eta 1.500 eurotik beherako soldatarekin «oso zaila» dela bizitzea.
Bestalde, Eusko Ganberak merkataritza ganberen izenean, Gregorio Rojo Arabako ganberako presidenteak adierazi du «hitz egin eta negoziatu» egin behar dela, baina «mehatxurik gabe», eta «egunsentira arteko negoziazioa» ere aipatu du, enpresa munduan dagoen ziurgabetasunaren testuinguruan.
Jaurlaritzaren erantzun nagusia, berriz, Mikel Torres lehendakariorde eta Ekonomia, Lan eta Enplegu sailburuaren eskutik etorri da: greba deialdia “errespetatzen” duela esan du, baina uste du akordiora iristeko biderik onena «negoziazioa eta elkarrizketa» direla, eta patronalari zein sindikatuei «eseri eta hitz egiteko» eskatu die.
Torresen arabera, Jaurlaritzak jada jarri du mahai gainean EAEko errealitate sozioekonomiko eta soziolaboralari buruzko azterketa bat, gutxieneko soldata “hitzarmen bidezko” baten tarte posibleekin; gainera, azaldu du bere iritziz SMIak langileen %3ri eragingo liokeela zuzenean, eta badirela beste arlo batzuk ere negoziazioaren bidez landu beharrekoak.
Azkenik, gogorarazi du oraindik ebazteke dagoela ELAk eta LABek Confebasken kontra EAEko Auzitegi Nagusian jarritako demanda, patronalak SMiaz hitz egiteari uko egin diolako, eta ez duela argitu horrek greba deialdia baldintzatuko duen ala ez.
