EAJk eta PSEk aurrera atera dute testu alternatiboa, “Paktuaren” eta 2023-2028 estrategiaren ildoan
Gasteizko Legebiltzarrak Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailari eskatu dio osasun mentala eta emozionala lehentasunen artean jartzeko, bereziki gazteen artean eta suizidioaren arloan. Ganberak onartutako testuak gobernu programarekin eta Euskadiko Osasun Mentalaren Estrategia 2023-2028 dokumentuarekin lerrokatzea azpimarratzen du.
Eztabaida EH Bilduren ekimen batetik abiatu da, osasun mentalaren arretan egiturazko aldaketak bultzatzeko asmoz. Azkenean, ordea, EAJk eta PSEk aurkeztutako osoko zuzenketa onartu da bi alderdi horien botoekin; PPk abstentzioa eman du, eta EH Bilduk berak, Sumarrek eta Voxek kontrako botoa eman dute.
“Pacto Vasco de Salud”eko lan-taldeari tiraka, adierazleekin neurtuta
Onartutako idazkiak Osasun Sailari eskatzen dio Euskal Osasun Ituneko (Pacto Vasco de Salud) osasun mentalari buruzko lan-taldeak jasotako helburuak eta jardun-proposamenak bultzatzeko. Testuan azpimarratzen da arreta eredua “sustapenetik eta prebentziotik” indartu behar dela, eta, horrekin batera, eginiko aurrerapenak adierazle zehatzekin ebaluatu.
Helburua, laburbilduz, eredu asistentziala hobetu eta optimizatzea da, eta neurriak ez geratzea adierazpen orokorretan, baizik eta jarraipen-sistema batekin egiaztatzea.
Lehendakariak markatutako neurriak: Lehen Mailan psikologoak eta nerabeentzako kanal bat
Legebiltzarrak, gainera, lehendakariak Politika Orokorreko osoko bilkuran aipatutako lan-ildoak garatzeko deia egin du. Nabarmendutako puntuen artean daude: Lehen Mailako Arretan psikologiako profesionalak hedatzea, euskal nerabeen ongizate emozionala eta autozaintza lantzeko kanal espezifiko bat ezartzea, pantailen gehiegizko erabilera erantzuteko neurriak garatzea, eta jarduera fisikoa zein kirola sustatzea.
Taldeen arteko talka: “bide-orri” bat ala “sare saturatuak”?
EAJko legebiltzarkide Jon Aiartzaren iritziz, EH Bilduren proposamena “atzerago” doa, Jaurlaritzak eta Osasun Itunak jada martxan duten lanarekin alderatuta. Aiartzaren esanetan, “Paktuaren lehen ekimenetako bat osasun mentala eta emozionala lehenestea da, bereziki gazteen artean, eta hortik garatzen da estrategia”.
PSEko bozeramaile Ekain Ricok ere ildo bera defendatu du, eta adierazi du “badagoela bide-orri bat”, baina eredua egokitzeak denbora eskatzen duela: «Paradigma aldaketak denbora behar du, baina estrategia egituratua dago eta hedatzen ari da, psikologia Lehen Mailara eramateko».
EH Bildutik, Rebeka Uberak presioa handitzeko eskatu du, arreta-sareen egoera aipatuta: «Osasun mentaleko sareak saturatuta daude, eta herritar askok ez dute behar duten arreta jasotzen; batzuek, gainera, sare pribatura jo behar izaten dute». Uberak komunitate mailako prebentzioa eta sustapena indartzea eskatu du, osasun-zentroetan psikologo sanitarioak txertatuta eta osasun publikoko egiturekin koordinazioa areagotuta.
Desberdintasunak hezkuntzan eta “bi abiadurako” arreta, eztabaidagai
Sumarreko Jon Hernandezek arreta jarri du hezkuntza eremuan dagoen arrakala batean: «Badira psikologoa duten ikastetxe pribatuak; sare publikoan, berriz, figura hori ez da existitzen». Bere ustez, adin tarte jakin batzuetan arazoen gorakada dago eta horrek baliabide publikoak indartzea eskatzen du. Era berean, honela ohartarazi du: «Euskadin, ordaindu dezakeenak psikologo pribatura joaten da; ezin duenak, aguantatu, medikatu edo hondoratu. Horrek bi abiadurako sistema dakar».
PPko Laura Garridok, berriz, suizidio datuek eragiten duten kezka plazaratu du, eta ohartarazi duela suizidioak «%21 handitu» direla 2023tik 2024ra. Horrez gain, azpimarratu du antsiolitiko, antidepresibo eta lasaigarri kontsumoa “Estatu osoko altuenetako” dela. Garridoren arabera, 2024an 120.000 paziente artatu dira osasun mentalarekin lotutako arazoengatik, eta horrek prebentzioa, laguntza eta koordinazioa sendotzeko beharra erakusten du: «Zerbitzu soziosanitarioak egokitu, prebentzio eta laguntza programak indartu, eta osasun esparruetako koordinazioa hobetu behar da».
Voxen Amaia Martinezek ere kritikak egin ditu, eta adierazi du osasun mentalaren arretak ez dituela “arrakasta-datuak” uzten: «Familia asko behartuta daude arreta pribatuaren bila ibiltzera, eta hori ez dago denon eskura». Bestalde, hizkuntza-eskakizunen inguruko eztabaida ere mahai gainean jarri du, esanez: «Hizkuntza pertsonen gainetik» jartzen dela uste du.
Aurrera begira, norabidea markatuta… eztabaida irekita
Bozketak agerian utzi du osasun mentalaren premia partekatua dela, baina bidea nola egin eztabaidatzen jarraitzen dela: batzuek “martxan dagoen” estrategian sakontzea defendatzen dute, eta besteek, berriz, sarearen saturazioak eta desberdintasunek neurri azkarragoak eta zabalagoak eskatzen dituztela. Legebiltzarrak onartutako testuak, behintzat, lehentasuna jarri dio gaiari eta jardun-ildo zehatz batzuk aktibatzeko eskaria formalizatu du.
