Gero eta ohikoagoa da gazteek independizatu edo ikasketak eta bizitza propioa uztartzen hasten direnean, eguneroko gauza sinpleetan trabatuta sentitzea. Ez da nahitaez axolagabekeria edo “gogorik eza”: askotan, ez dute inoiz aukera izan oinarrizko lan horiek praktikatzeko, eta etxeko trebetasunak ikasteko bidea eten egin delako iristen dira puntu horretara.
Transmisio isila: lehen zegoena, gaur ez hainbeste
Belaunaldi askoren memorian, etxeko lanak ikastea ia “bide batez” gertatzen zen: etxean gehiago egonda, helduen ondoan ikusiz eta eginez, edo eskolak berak egunerokotasunari lotutako gai praktiko batzuk lantzen zituelako. Azken urteetan, ordea, transmisio horrek indarra galdu du. Denboraren antolaketa, ohituren aldaketa eta familien funtzionamendua bera eraldatu dira, eta horrekin batera, etxean ikasten ziren jakintza txiki horiek —garbitu, josi, sukaldatu, arropa kudeatu, erosketak antolatu— bigarren planora pasa dira.
Aldaketa ulertzeko, hainbat faktore jarri ohi dira mahai gainean. Familia askotan elkarrekin gutxiago egotea, gurasoek seme-alaben zama arintzeko dena eurek egitea, eskolako irakaskuntzan “bizitzarako trebetasunen” presentzia lausotzea… eta baita “independizazioaren” atzerapena ere. Bide horretan, autonomiarako ikasketa praktikoa ez da desagertu, baina bai atzeratu edo sakabanatu.
Egunerokotasunaren kolpea: “orain nola egiten da hau?”
Ondorioz, gazte askok lehen aldiz bakarrik egon behar dutenean konturatzen dira zenbat gauza “ez direla azaltzen inon”. Sukaldean moldatzea, etxea garbi mantentzeko errutina sinple bat, arropa konpontzeko oinarrizko puntada bat, gurpil bat aldatzea, edo finantza-kontzeptu minimo batzuk ulertzea (interes tasak, gastuen kontrola…) ez dira lan ikusgarriak, baina bai eguneroko bizitza sostengatzen dutenak. Hori falta denean, frustrazioa eta ziurgabetasuna handitu egin daitezke.
Erantzun bitxia Kanadatik: “Adult 101” ikastaroak
Testuinguru horretan, Kanadako zenbait unibertsitatek urrats praktiko bat egin dute: “Adult 101” izeneko ikasgaia eskaini. Helburua ez da ikasleak “ereduzko heldu” bihurtzea, baizik eta oinarrizko tresnak ematea: garbiketa, izarak tolesteko moduak, elikadura oinarrizkoa, erosketak zentzuz planifikatzea edo interes tasekin lotutako kontzeptuak ulertzea, besteak beste. Ikasgaiaren logika argia da: egunerokoan bizi diren hutsuneei izena jarri, eta hutsune horiek betetzeko espazio segurua sortu.
Bizitza kudeatzeko tresnak: hezkuntza praktikoaren beharra
Halako ekimenek eztabaida bat ere irekitzen dute: zenbat “bizitzarako” trebetasun irakatsi behar ditu hezkuntzak? Gazte askok, behintzat, ideia bera partekatzen dute: “norbera eta bere egunerokoa maneiatzen ikastea” ez dela luxua, oinarrizko beharra baizik. Eta transmisio tradizionala ahultzen ari den neurrian, beste egitura batzuek —unibertsitateek edo hezkuntza sistemak— hutsune hori betetzeko moduak bilatzen hasi dira.
