Unibertsoa espero zena baino lehenago desegingo dela ondorioztatu dute Herbehereetako hiru ikertzaileren kalkulu berriek. Radboud-eko Unibertsitateko Heino Falcke astrofisikariak, Michael Wondrak fisikari kuantikoak eta Walter van Suijlekom matematikariak azaldu dutenez, «azken aztarna estelarrak 10⁷⁸ urteren buruan desagertuko dira Hawking-en erradiazioaren eraginez». Aurreko estimazioek, aldiz, 10¹¹⁰⁰ urteko iraupena iragartzen zuten.
Ikerketa horiek Journal of Cosmology and Astroparticle Physics aldizkarian argitaratu dituzte, eta aurreko ikerketa batekin jarraipena osatzen dute. 2023an, ikertzaile berberak frogatu zuten ez zirela zulo beltzak bakarrik “lurrundu” zitezkeen gorputzak: neutroi izarrak bezalako objektuek ere antzeko prozesu baten bidez desagertzen zutela erakutsi zuten.
Erradiazioaren ikuspegi berria
Ikertzaileek Stephen Hawking fisikariak 1975ean aurkeztutako erradiazioaren kontzeptua berrinterpretatu dute. Hawkingek azaldu zuenez, zulo beltzen ertzean partikula birtual bikoteak sortu daitezke, horietako bat zulo beltzera erori eta bestea ihes egiten duelarik. Prozesu horrek, epe luzean, zulo beltzak desegin ditzake.
Orain, Falcke eta bere taldeak kalkulatu dute fenomeno hori ez dela zulo beltzetara mugatzen: grabitate-eremu trinkoa duten beste objektuek ere –hala nola neutroi izarrek edo izar nano zuriek– antzeko prozesua pairatzen dutela uste dute. Eta horren ondorioz, unibertsoaren azkena aurreikusi baino askoz lehenago gerta liteke.
Izar nano zuriak eta galera-prozesua
Ikerketaren arabera, izar nano zuriak –unibertsoan biziraungo duten azken gorputz astunak– 10⁷⁸ urte barru desegingo lirateke. Aurreko estimazioek epe hori 10¹¹⁰⁰ urte ingurukoa zela zioten, erradiazio hori kontuan hartu gabe.
«Beraz, unibertsoaren azken amaiera espero baino lehenago etorriko da, baina, zorionez, oraindik urrun dago», azaldu du Falckek.
Neutroi izarrek eta zulo beltzek denbora bera dute
Ikerketa honetako beste ustekabeko emaitza bat izan da: neutroi izarrek eta zulo beltz estelarrek denbora bera beharko luketela lurruntzeko, hau da, 10⁶⁷ urte. Hori ez zen espero, zulo beltzek grabitazio-eremu indartsuagoa dutelako.
«Baina zulo beltzek ez dute gainazalik», zehaztu du Michael Wondrak ikertzaileak. «Hori dela eta, euren erradiazioaren zati bat berriz xurgatzen dute, eta horrek lurruntze-prozesua moteldu egiten du».
Unibertsoaren azken kapituluak
Ondorioz, Falcke eta bere lankideen ikerketek iradokitzen dute unibertsoaren desintegrazioa pentsatutakoa baino askoz lehenago hasiko dela. Eta nahiz eta epeak izugarri luzeak izan, zientziaren ikuspegitik aldaketa esanguratsua da: epe infinitu baten ideia alde batera utzita, hasiera eta amaiera finko baten kontzeptua nagusitzen da berriz.
