Eskola-inguruneetan bullyingaren aurkako borroka ez da berria, baina azken urteotan aurrez aurreko jazarpenaren mugak gainditu dira. Erasoak ez dira ordutegi edo toki jakin batera mugatzen, eta sare sozialak, mezu-aplikazioak zein bideojokoak bihurtu dira erasoaren eszenatoki nagusiak. Mundu digitalean behin zabaldutako eduki batek mugarik gabe irauten du, eta askotan anonimotasunaren atzean ezkutatzen dira, euren benetako identitatea ezkutatuz.
Adimen artifizialaren erabilerak gora egin du sareko jazarpenean
ANAR fundazioak eta Mutua Madrildarrak aurkeztutako azken azterlanak agerian utzi du ziberjazarpenaren errealitate kezkagarria: adimen artifiziala gero eta gehiago erabiltzen da beste ikaskideak umiliatzeko edo iruzurrezko edukiak sortzeko.
Txostenak jasotzen duenez, bullying digitalaren %14,2an AI tresnak tartean daude, eta hamar kasutik sei mutilek egiten dute erabilera hori. Teknologia berriak, askotan jostailu gisa aurkezten direnak, bihurtu dira eraso tresna eraginkorrenetakoak: audioak, argazkiak eta bideoak manipulatu egiten dira (%54,8), eta zenbait kasutan, biktimaren identitatea ordezkatzen da (%32,2).
WhatsApp, Instagram, TikTok eta bideojokoen plataformak dira gehien erabiltzen diren kanalak eduki horiek zabaltzeko.
11 eta 12 urteko ikasleen artean, jazarpena handien
Bullying mota oro hartuta —fisikoa, soziala edo digitala—, 11 eta 12 urte bitarteko ikasleak dira zaurgarrienak. Inkestatutako ikasleen %12,3k onartu dute azken ikasturtean jazarpena edo ziberjazarpena jasan dutela, aurreko urteko %9,4aren gainetik. Gorakada horren zati handi bat sareko erasoen hazkundearekin lotu dute adituek, eta askotan aurrez aurreko jazarpenarekin baterako fenomeno bihurtzen da.
Gazteek gero eta hobeto dakite nola erantzun
Egoeraren larritasuna gorabehera, txostenak alde baikorra ere azpimarratzen du: ikasle askok badakite nola jokatu ziberjazarpenaren aurrean. Inkestatuen artean, %67,7k pantaila-argazkiak ateratzen ditu gertatutakoa frogatzeko, %59,2k kontua blokeatu edo ezabatzen du, eta %57,7k ez du biktimaren edukiak birbidaltzen.
Adituek, hala ere, ohartarazi dute prebentzio hutsa ez dela nahikoa: hezkuntza digital sakonagoa behar da, eta eskoletan zein familietan sareko jokabidearen ondorioez hitz egin behar dela.
Teknologia: aliatua edo mehatxua?
Adimen artifizialak potentzial handia du hezkuntzan, baina txostenaren arabera, bere erabilera desegokiak kalte larriak eragin ditzake. Manipulatutako bideo edo argazkien bidez, biktimak lotsagarri publiko bihurtzen dira, eta horrek autoestimuan, antsietatean eta segurtasunean arrasto sakonak uzten ditu.
Adituen iritziz, erronka nagusia ez da teknologia geldiaraztea, baizik eta arduraz erabiltzen ikastea. «Bullying digitala ez da txantxa hutsa: ondorio errealak eta mingarriak ditu», ohartarazi dute txostenaren egileek.
