Euskal Herriko Unibertsitateko errektore Joxerramon Bengoetxeak ohartarazi duenez, Eusko Jaurlaritzaren aurrekontu-proiektuak “EHUren paralisi praktikoa” eragingo du, proposatutako kopurua unibertsitate publikoaren beharren oso azpitik geratzen delako.
Bengoetxeak Gasteizen egindako agerraldian azaldu duenez, Pradalesen Gobernuak 2025erako aurreikusi dituen 337,4 milioi euroak «ez dira nahikoak unibertsitatearen egitura indartzeko ezta bikaintasunaren aldeko jauzia egiteko ere». Horren arabera, EHUk 607 milioi euroko beharra aurkeztu zuen bere kalkuluetan.
Errektoreak kritikatu du zientzia eta unibertsitateen sailak iragarritako %6,3ko igoerak —19 milioi euro— ez duela inolako hobekuntzarik ekarriko: «Kalkulu horrekin, gehienez ere aurten galerarik gabe ixteko aukera izango dugu; beraz, ez da hazkunde erreala, baizik eta inertziazko aurrekontua».
Prekarietatea eta irakasle faltaren arriskua
Bengoetxeak argi utzi duenez, «aurrekontu honek prekarietatean sakontzen du eta ez du irakasle berriak erakartzeko gaitasunik». EHUn gero eta zailagoa dela irakasle kualifikatuak aurkitzea azaldu du, soldaten arteko desoreka handia dela eta.
«Adibide batek erakusten du egoeraren tamaina», esan du: «Batxilergoko irakasle batek 2.600 euroko soldata garbia jasotzen du; unibertsitateko irakasle laguntzaile doktoreak, berriz, 1.900 eurokoa. Desoreka horrekin ezinezkoa da talentua erakartzea eta atxikitzea».
Errektoreak gaineratu du azken urteetan egindako entzunaldi-biran unibertsitateko sail askok lan-poltsak betetzeko zailtasunak eta sailen barneko desadostasunak aipatu dituztela behin eta berriz. «Beste autonomia-erkidegoek duten bezala, euskal osagarri bat behar dugu soldatak parekatzeko», eskatu du.
Azpiegitura kaskarrak eta inbertsio eskasa
EHUko buruak salatu du aurrekontu berriek ez dutela bermatzen «kalitatezko azpiegitura akademiko eta digitalik». Gaur egun, bere esanetan, 2 euro besterik ez dira bideratzen metro karratuko mantentze-lanetarako, eta «kudeaketa teknikoaren arabera gutxienez 30 euro beharko lirateke» unibertsitateko eraikinak egoera onean mantentzeko.
«Euskal Herriko Unibertsitatea ikerketan eta hezkuntzan bikaina da, baina bere oinarriak ahulak dira: azpiegitura zaharkituak, lan-baldintza prekarioak eta baliabide digital urriekin dihardu», adierazi du Bengoetxeak. «Finantzaketa eskasak jarduera akademikoa itotzen ari da eta gure gizartearen etorkizuna baldintzatzen».
Errektoreak Eusko Legebiltzarreko talde politiko guztiei eskatu die EHUrentzat beharrezkoa den finantzaketa bermatzeko, aurrekontuen eztabaidan zuzenketen bidez. Era berean, Zientzia, Unibertsitate eta Berrikuntza Batzordeko lehendakaritzari eskatu dio bere agerpen-data zehazteko, aurrekontuaren xehetasunak eta azalpenak parlamentuan aurkezteko.
Sindikatuen babesa eta salaketa
EHUko zuzendaritzaren kezkak LAB, Steilas, ELA eta CGT sindikatuek ere partekatu dituzte. Haien esanetan, Jaurlaritzak unibertsitatera bideratutako finantzaketa «oso urria» izaten jarraitzen du, eta BPGaren %0,46 besterik ez da. Horrek, nabarmendu dutenez, «LOSU legeak 2031rako ezarritako %1eko helburutik oso urrun» uzten du EAE.
Sindikatuen ustez, baliabide faltak «ateak zabaltzen dizkie unibertsitate pribatuen hazkundeari eta hezkuntza-eredu elitista bati». Horregatik, alderdiei eskatu diete unibertsitate publikoaren defentsan aritzeko, «eredu pribatizatzaile eta neoliberalaren aurrean».
Halaber, azpimarratu dute EHUk gizartearen behar akademiko, ikertzaile eta ezagutza-transferentzialak asetzeko, plantilla egokia, promozio-aukera bermatuak eta lan-baldintza duinak izan behar dituela. Gogorarazi dute, gainera, 2008az geroztik EHUk irakasleen erosahalmenaren %24 galdu duela, eta hasiberriek Batxilergoko irakasleek baino soldata baxuagoa dutela.
«EHUren etorkizuna jokoan dago»
Amaitzeko, Bengoetxeak mezu argia helarazi du: «Baldintza hauetan, irakasle-ikertzaile izatea ez da ibilbide erakargarria, eta garaiz esku hartzen ez bada, unibertsitate publikoaren etorkizuna benetan arriskuan egongo da».
Errektorearen hitzetan, EHUren kolapsoa ez litzateke soilik akademikoa izango, baizik eta gizartearen garapenaren zutabeetako baten gainbehera ekarriko luke.
