Public Eye eta Unearthed GKEen arabera, Europak berak debekatutako produktu kimiko arriskutsuak esportatzen jarraitzen du Hegoaldeko herrialdeetara, salmenta horien ondorioak osasunean eta ingurunean oso larriak direlarik
2024. urtean zehar, Europako Batasunak guztira 122.000 tona pestizida debekatu esportatu ditu, batez ere Hego Hemisferioko diru sarrera baxuko herrialdeetara. Public Eye eta Unearthed GKEek irailaren 23an argitaratutako txosten baten arabera, esportazio horiek kolonialismo kimikoaren logika betetzen dute eta “gaixotasunak, kutsadurak eta heriotzak” eragiten dituzte gizarte kalteberetan.
Hau guztia gertatzen ari da Europar Batasunak duela lau urte konpromisoa hartu zuenetik halako praktikei amaiera emateko. Baina promesak promesa, txostenak agerian utzi du esportazio arriskutsuak ez direla eten, eta 2018tik hona %50 hazi direla.
Esportatzen dena debekatua da Europaren barruan
Txostenean 75 pestizida debekaturen zerrenda luze bat jaso da. Horien artean, esaterako, dikloropropenoa, fruta eta barazkien nekazaritzan erabilia eta 2007tik EBn debekatua; edo fipronila, 2017an erleentzat arriskutsua izateagatik baztertua.
Gogoratu beharra dago pestizida horiek Europaren barnean legez kanpokoak direla, baina hala ere bertan ekoitzi eta kanpora saldu egiten direla. Legeak baimentzen du, paradoxikoki, EBtik kanpoko herrialdeetan erabiltzea.
Gainera, esportazioak kalkulatzeko orduan, aurretik baimenduta zeuden baina gero debekatu diren substantziak ez ziren aurreko datuetan sartzen, eta horrek ere hazkundea puztu du azken urteetan.
Errealitate gordina: esportazioak eta pobrezia eskutik
Txostenaren arabera, 93 herrialdek jaso dituzte pestizida horiek, eta horietatik gehienak diru sarrera txiki edo ertainak dituztenak dira. Horrek agerian uzten du praktika horiek ez direla soilik merkataritza estrategia bat, baizik eta mendebaldeko estatuen etekin ekonomikoa herrialde pobreen osasunaren kontura eraikitzen ari direla.
«Kolonialismo kimiko hutsa da hau, ustiapen modernoaren adibide garbia», adierazi dute egileek. Ildo horretan, Marcos Orellana, NBEko toxikoen eta giza eskubideen txostengileak, argi utzi du: «Estandar bikoitz gorrotagarria da, eta kolore konnotazio nabarmena duen esplotazio forma».
Europako promesak, hutsik
2020an, Virginijus Sinkevičius Europako Ingurumen komisarioak honela zioen: «Ezinezkoa da ingurumen garbi baten aldeko anbizioa izatea, EBn debekatutako substantziak esportatzen jarraitzen bada». Halaber, estatuek modu harmonizatuan araudia aldatzeko konpromisoa hartu zuten.
Hala ere, Public Eye eta Unearthed erakundeek salatu dutenez, bi urte baino gehiago igaro dira eta praktika horiek oraindik indarrean daude. Europar Batasunak hitz egin du, baina ekintza eraginkorrak ez dira gauzatu.
AEB, arazoaren parte
Europatik esportatutako pestizida debekatuen inportatzaile nagusietako bat AEB da, eta horrek beste zailtasun bat gehitzen dio gaiari. Lege malguagoak dituztenez, kontsumorako eta ekoizpenerako segurtasun estandarrak ahulagoak dira, eta EBk ekoitzitako substantziak bertan erabiltzen dira, Europan beraiek arriskutsutzat joak izan arren.
Agroindustriaren presioa eta eskuin muturraren eragina
Zergatik jarraitzen da praktika honekin? Txostenak hainbat arrazoi politiko eta ekonomiko identifikatzen ditu: agroindustriaren lobby boteretsua, AEBetan Donald Trumpen itzulera politikoa eta EBko eskuin muturraren gorakada.
Egileek ohartarazi dute: «Negozioa ezin da gehiago heriotzaren gainetik egin. Produktu horiek ezin dira legez kanpokoak izan gurean eta libreki saldu beste herrialdeetan».
