Europako Ingurumen Bulegoak (EEB) astearte honetan argitaratu duen azterlan baten arabera, arrain basatiek PFAS (perfluoroalquilatuak) kutsadura orokortua dute Europa osoan zehar. PFAS horiek “kimiko eternoak” izenez ezagutzen dira, eta osasun publikorako eta uretako biodibertsitaterako mehatxu larria direla ohartarazi dute.
EEB-k «Ezinezko kimikoak: PFASek Europako urak eta arrainak pozoitzen» izeneko txostena aurkeztu du, eta 2009 eta 2023 artean egindako lagin azterketak bildu ditu. Austria, Frantzia, Alemania, Italia, Polonia, Espainia eta Suediako laginak aztertu dituzte. Ondorioa argia da: «Aztertutako arrain gehienek PFOS izeneko PFAS arriskutsua zuten, gizakientzat minbizia eragin dezakeen substantzia bezala sailkatua».
Presioa kontrolak atzeratzeko: 2039 arte?
EEB-k salatu duenez, Europar Batasuneko estatu kideek presioa egiten ari dira kutsadura kontrol berrien ezarpena 2039ra arte atzeratzeko. «Kimiko hauek gero eta arriskutsuagoak dira, eta ezin da horrelako epe luzerako atzerapenik onartu», adierazi dute EEBko ordezkariek.
Txostenak zehazten duenez, Suedian laginen %24, Frantzian %19, eta Austrian eta Espainian %15 eta %17 artean, EBk proposatutako muga berriak 500 aldiz gainditu dituzte. Are gehiago, zenbait laginek —Suedia, Alemania eta Espainiakoak— 10.000 aldiz gainditu dituzte estandar horiek.
PFOS baino gehiago dago jokoan
EEB-k nabarmendu du azterketan PFOS substantzia bakarra aztertu dela, eta, beraz, benetako kutsadura maila askoz handiagoa izan daitekeela, PFAS taldean beste 24 konposatu ere barne hartzen baitira EBren proposamenetan.
Gaur egun, Europar Batasunak PFOSaren jarraipena eskatzen du, baina beste milaka PFAS kaltegarrik ez dute derrigorrezko kontrolik. Europako Batzordeak 2022an iragarri zuen PFASei buruzko legedia eguneratzeko asmoa, baina ekimena eten edo atzeratu egin da hainbat aldiz.
Osasun-arriskua eta premiazko neurriak
EEBko ordezkariek, Sara Johansson eta Athénaïs Georges, honakoa adierazi dute: «Estatu kideek derrigorrezko betebeharrak behar dituzte kutsadura gehiago saihesteko, adibidez, industriarako isurien baimen zorrotzagoak ezarriz».
Ecologistas en Accion erakundetik ere salaketa argia egin dute: «Espainian kutsadura maila oso altua da, nahiz eta puntu gutxi kontrolatu eta substantzia bakarra aztertu». Horregatik, neurrien premia larria dagoela azpimarratu dute: «Giza osasunaren arriskua ezin da baztertu. Jardutea ez da aukera bat, betebeharra baizik».
