“Kritikatzeko erraza, ulertzeko zailagoa”. Horixe izan da sarri gazteei itsatsi zaien “kristalezko belaunaldia” etiketaren atzean ezkutatu den logika. Espainiako ANFEVIk (Beirazko Ontzien Fabrikatzaileen Elkartea) egin duen ‘’La generación de vidrio’’ dokumentalak, ordea, norabidea aldatu nahi du: epai azkarren gainetik, belaunaldi baten ahotsa eta eguneroko errealitatea jarri ditu erdigunean, testigantza ugariren bidez.
Etiketa baten atzean dagoena, barrutik kontatua
Dokumentalak gazteen inguruko irudi sinplifikatua zalantzan jartzen du, “hauskortasunaren” diskurtsoari kontra eginez. Pieza honetan ez da teoria hutsa proposatzen: gazteek eurek hitz egiten dute, eta horrekin batera, hainbat profesionalen ekarpenak ere jasotzen dira, tartean Rocio Ramos-Paul psikologoarena. Helburua ez da “gazteak defendatzea” soilik, baizik eta gaur egungo gazteriak zer sentitzen duen, nola pentsatzen duen eta zein baldintzatan ari den eraikitzen bere etorkizuna ikusgarri egitea.
Ingurumena, sormena, zientzia eta lan-prekarietatea: ikuspegi askotatik
Testigantzek ertz desberdinak ukitzen dituzte: ingurumenaren kezka, sormenaren eta artearen bideak, zientziaren erronkak edota lan munduan jasaten den ziurgabetasuna. Hortik abiatuta, dokumentalak iradokitzen du belaunaldi bat ezin dela etiketa bakar batekin azaldu: esperientzia askoren batura dela, eta batura horrek baduela indarra, antolatzeko eta eraldatzeko gogoa, eta batez ere, egoerara moldatzeko gaitasuna.
“Entzun aurretik epaitua”: dokumentalak eman nahi duen erantzuna
Jaime Dezcallar zuzendariak argi azaldu du dokumentalaren abiapuntua: «Askotan entzuna izan aurretik epaitua sentitzen den belaunaldi bati ahotsa eman nahi genion». Haren esanetan, lanak erakutsi diena ere nabarmena da: «Gazteria sendoa, kontzientea eta eraldatzeko gaitasun sinestezina duena deskubritu dugu».
ANFEVIren mezua: aldaketa ez da mehatxua, gaitasuna baizik
ANFEVIk, bere aldetik, dokumentalarekin ideia nagusi bat azpimarratu nahi izan du: testuingurua gero eta konplexuagoa bada ere, joera zabaldua izaten dela gazteei errua botatzea, ustez “errazago” bizi direlako edo balioak galdu dituztelako. Dokumentalak, aldiz, beste definizio bat proposatzen du: belaunaldi hau ez omen da ahulagoa; moldakorragoa eta kontzienteagoa da. Ziurgabetasunaren aurrean, identitatea galdu gabe berrasmatzen ikasi duen gazteria erakutsi nahi du, etorkizunari beldurra baino, erantzuteko tresnak bilatzen dizkiona.
Hauskortasunetik harago, irakurri beharreko errealitatea
Azken finean, ‘’La generación de vidrio’’ dokumentalak planteatzen duena ez da gazteria idealizatzea, baizik eta begirada aldatzea: kritikaren inertziatik entzute aktibora igarotzea, eta belaunaldi baten “hauskortasuna” baino gehiago, egokitzeko eta eragiteko duen potentziala ikusaraztea.
